Dự thảo online

Kính trình: Ủy ban Thường vụ Quốc hội

 

Thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 05/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hộivề việc triển khai Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Nghị quyết số 443/NQ-UBTVQH15 ngày 30/12/2021 ban hành Chương trình công tác năm 2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng dự thảo Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân (sửa đổi)(sau đây gọi tắt là dự thảo Pháp lệnh).

Toà án nhân dân tối cao kính trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội những nội dung chủ yếu của dự thảo Pháp lệnh như sau:

Trên cơ sở tổng kết 07 năm thi hành, Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân (sau đây gọi là Pháp lệnh 09/2014) đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập ảnh hưởng đến công tác xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân như: thời hạn xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính ngắn gây khó khăn trong thực tiễn; việc tham vấn ý kiến của các cơ quan chuyên môn chưa được quy định cụ thể, chưa có quy định về chi phí, lệ phí trong việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính, chưa quy định việc tổ chức phiên họp trực tuyến để phù hợp với thực tiễn, thiếu các quy định đặc thù nhằm bảo vệ người chưa thành niên,… Những vướng mắc, bất cập này đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác có liên quan và phù hợp với tình hình thực tiễn.

Ngày 13/11/2020,tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, trong đó sửa đổi bổ sung nhiều quy định có liên quan đến áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng; áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc; áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc[1].

Bên cạnh đó, ngày 24/3/2022 Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước khóa XV, phiên họp thứ 9 đã thông qua Pháp lệnh số 01/2022/UBTVQH15 về trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (sau đây gọi là Pháp lệnh số 01/2022). Quy định của Pháp lệnh số 01/2022 và Pháp lệnh số 09/2014 có tính tương đồng. Tuy nhiên, hiện nay một số nội dung của Pháp lệnh số 09/2014 không còn phù hợp, bị lạc hậu, cần phải sửa đổi, bổ sung để thống nhất với Pháp lệnh 01/2022 như: nguyên tắc xem xét, giải quyết, kiểm sát việc xem xét, giải quyết, chi phí, lệ phí trong việc xem xét, giải quyết, hình thức tổ chức phiên họp xem xét, giải quyết, trình tự, thủ tục xem xét, giải quyết đối với người chưa thành niên.

Do vậy, việc nghiên cứu, sửa đổi Pháp lệnh số 09/2014 là cần thiết.

(1) Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, trình tự, thủ tục trong việc Tòa án nhân dân xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính và khắc phục tối đa những khó khăn, vướng mắc, bất cập phát sinh trong quá trình thi hành, áp dụng pháp lệnh.

(3) Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người vi phạm pháp luật khi bị đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính.

(4) Bảo đảm việc xem xét, áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, công bằng, đúng quy định của pháp luật;

(5) Áp dụng các biện biện pháp xử lý hành chính đối với người dưới 18 tuổi chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội;

(6) Bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi của người chưa thành niên.

(1) Thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về cải cách hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và cải cách hành chính đã được xác định trong các nghị quyết, văn kiện của Đảng cũng như thể chế hóa những chủ trương mới của Đảng tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII;

(2) Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của Pháp lệnh trong hệ thống pháp luật; bảo đảm tính khả thi của Pháp lệnh;

(3) Tăng cường tính công khai, minh bạch, hiệu quả và bảo đảm dân chủ trong trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đặc biệt là người chưa thành niên. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành, áp dụng pháp luật và quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong thực tiễn.

(4) Bảo đảm tính tương thích của các quy định pháp luật về áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là một số công ước quốc tế về quyền con người; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Quá trình xây dựng dự thảo Pháp lệnh, Tòa án nhân dân tối cao đã triển khai tổ chức, nghiên cứu theo đúng trình tự, thủ tục quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cụ thể:

- Thực hiện tổng kết thực tiễn thi hành Pháp lệnh 09/2014 trên toàn hệ thống Tòa án;

- Thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập dự án Pháp lệnh;

- Đăng tải hồ sơ dự thảo Pháp lệnh trên Cổng thông tin điện tử của Quốc hội và Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân để cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia ý kiến;

- Ngày 08/4/2022 tổ chức xin ý kiến góp ý bằng văn bản của các thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao;

- Ngày 17/6/2022 gửi Công văn số 92/TANDTC-PC xin ý kiến góp ý của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam[2];

- Ngày 09/9/2022, Hội đồng Thẩm phán họp cho ý kiến đối với dự thảo Pháp lệnh;

- Tổ chứccác cuộc họpTổ biên tập, bộ, ngành có liên quan để góp ý, chỉnh lý đối với dự thảo Pháp lệnh;

Trên cơ sở các ý kiến góp ý của các bộ, ngành và các thành viên Hội đồng Thẩm phán, Tòa án nhân dân tối cao đã nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, xây dựng dự thảo 3 Pháp lệnh.

- Mục I. Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn, miễn chấp hành áp dụng biện pháp xử lý hành chính (từ Điều 27 đến Điều 29) quy định về: Gửi đơn đề nghị hoãn hoặc miễn áp dụng biện pháp xử lý hành chính; nhận, thụ lý hồ sơ đề nghị hoãn hoặc miễn áp dụng biện pháp xử lý hành chính; hủy bỏ quyết định hoãn chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính;

- Mục II. Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định giảm thời hạn tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng biện pháp xử lý hành chính còn lại (từ Điều 30 đến Điều 32) quy định về: gửi đơn đề nghị xem xét, quyết định giảm thời hạn, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng biện pháp xử lý hành chính còn lại; nhận, xử lý hồ sơ đề nghị giảm thời hạn, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng biện pháp xử lý hành chính còn lại; hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính.

Quan điểm thứ hai cho rằng:Nghị quyết số 443/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 30/12/2021 ban hành Chương trình công tác năm 2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Tòa án nhân dân tối cao nghiên cứu và xây dựng Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh số 09/2014. Do vậy, cần thực hiện theo đúng Nghị quyết số 443/NQ-UBTVQH15, chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh số 09/2014.

Quan điểm thứ nhất cho rằng:Trong quá trình cai nghiện bắt buộc, người phải chấp hành biện pháp cai nghiện chỉ mất thời gian đầu (khoảng 15 ngày) để cắt cơn nghiện, sau đó họ có thể tham gia lao động, học tập như các đối tượng khác. Việc Tòa án xem xét giảm thời hạn chấp hành biện pháp cai nghiện sẽ là động lực thúc đẩy họ tích cực lao động, học tập, nghiêm chỉnh chấp hành đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước để sớm tái hòa nhập cộng đồng.

Đồng thời, Điều 27 của Pháp lệnh số 09/2014 và Điều 112 của Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định người đang chấp hành quyết định tại cơ sở cai nghiện bắt buộc nếu có tiến bộ rõ rệt hoặc lập công thì được xem xét giảm một phần thời gian còn lại. Luật Xử lý vi phạm hành chính là căn cứ để Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành dự thảo Pháp lệnh này. Do vậy, dự thảo Pháp lệnh cần giữ nguyên quy định về giảm thời hạn áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí với quan điểm thứ nhất và thể hiện tại Điều 30 và Điều 31 của dự thảo Pháp lệnh.

Quan điểm thứ nhất cho rằng: theo quy định tại khoản 1 Điều 131 của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì đối với người bị đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính có nơi cư trú ổn định thì cơ quan, người có thẩm quyền lập hồ sơ quyết định giao cho gia đình quản lý trong thời gian làm thủ tục xem xét, quyết định. Như vậy, Luật không quy định Tòa án có thẩm quyền giao người bị đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính cho cơ quan có thẩm quyền quản lý trong thời gian khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị. Vì vậy việc quy định nội dung này trong dự thảo Pháp lệnh là không phù hợp, vượt quá quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Quan điểm thứ hai cho rằng:qua công tác khảo sát thực tiễn thi hành Pháp lệnh số 09/2014 cho thấy nhiều đối tượng đã lợi dụng quy định tại khoản 1 Điều 131 của Luật Xử lý vi phạm hành chính để bỏ trốn khỏi địa phương ngay sau khi Tòa án ra quyết định chấp nhận đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính. Việc này gây khó khăn cho công tác đưa người đi chấp hành biện pháp xử lý hành chính theo quyết định của Tòa án. Vì vậy, cần quy định nội dung này trong dự thảo Pháp lệnh để bảo đảm việc thi hành các quyết định của Tòa án.

Về vấn đề này, Tòa án nhân dân tối cao nhất trí với quan điểm thứ nhất và thể hiện tại dự thảo Pháp lệnh.

Tuy nhiên, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thi hành quyết định của Tòa án, khi sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính, Tòa án nhân dân tối cao sẽ kiến nghị mở rộng nội dung này theo hướng ngoài gia đình quản lý người bị đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính, tùy từng trường hợp Tòa án có thẩm quyền quyết định giao cơ quan có thẩm quyền quản lý họ trong thời gian khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị.

Trên đây là những nội dung chính của dự thảo Pháp lệnh trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân (sửa đổi), Tòa án nhân dân tối cao kính trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định./.

---