Dự thảo online

Tôi thấy rằng, phần lớn người dân Việt Nam hiện nay chưa có nhiều kiến thức về hiện tượng bất tương thích bản dạng giới nên mới còn dè dặn về dự thảo. Tuy dự thảo chắc hẳn sẽ tiếp tục bị nhiều phản đối từ những người không quen biết người chuyển giới hay không có chuyên môn, đây là một bước tiến quan trọng trong đảm bảo bình đẳng cho những người chuyển giới Việt Nam. Tôi cũng tin rằng, để dự thảo được đón nhận tốt hơn, giáo dục giới tính nên được tiến hành và cập nhật thật tốt trước.

Dự thảo Luật hiện nay đang quy định rằng cá nhân chỉ cần sử dụng hooc-môn 12 tháng sẽ được công nhận là người đã chuyển đổi giới tính. Điều này sẽ dẫn tới tình trạng, nhiều người không hề phẫu thuật chuyển đổi bộ phận sinh dục nhưng vẫn được công nhận là đã chuyển giới và được thay đổi giới tính trên giấy tờ tùy thân. Theo tôi, quy định như vậy là quá lỏng lẻo, sẽ dẫn tới trường hợp nhiều người được chuyển giấy tờ thành "nam giới" nhưng lại có bộ phận sinh dục là “nữ giới” hoặc ngược lại. Quy định như vậy sẽ gây ra nhiều hậu quả tiêu cực về pháp lý và xã hội. Ví dụ như:

+) Nếu người đó vẫn có bộ phận sinh dục của giới tính gốc, thì khi người đó đăng ký kết hôn, tuy trên giấy tờ họ khác giới tính với vợ/chồng mình, nhưng trong thực tế họ là 2 người cùng giới tính (có cùng bộ phận sinh dục), tức là hôn nhân đồng tính (trong khi theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính). Trong trường hợp này, Luật chuyển giới sẽ bị mâu thuẫn với Luật hôn nhân và gia đình.

+) Nếu một người được chuyển đổi giấy tờ tùy thân nhưng vẫn còn bộ phận sinh dục ban đầu (dương vật và tinh hoàn, âm đạo và tử cung…), họ vẫn có thể sinh con với người khác, khi đó thì con của họ sẽ phải khai sinh ra sao, và giải quyết chế độ thai sản như thế nào (vì mẹ của đứa trên giấy tờ lại là “nam”, hoặc cha đứa trẻ trên giấy tờ lại là "nữ"?) .

Vi vậy, để tránh những hệ lụy pháp luật và xã hội phát sinh, không gây mâu thuẫn với các luật khác khi áp dụng, đề nghị chỉnh sửa dự thảo Luật theo hướng “Chỉ những cá nhân sau khi đã trải qua phẫu thuật chuyển đổi bộ phận sinh dục mới được công nhận là người chuyển đổi giới tính”.

Dự thảo hiện nay cho phép người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi được sử dụng nội tiết tố để chuyển giới. Tôi cho rằng đây là điều không nên. Thứ nhất, người chưa đủ 18 tuổi thì tâm lý giới tính còn chưa hình thành đầy đủ, nên rất dễ dẫn tới ngộ nhận bản thân là người chuyển giới. Thứ hai, việc dùng nội tiết tố với người chưa trưởng thành sẽ gây đảo lộn quá trình dậy thì, dẫn tới những hậu quả lâu dài về sức khỏe (kể cả khi ngừng sử dụng nội tiết tố sau này). Vì vậy, tôi đề nghị chỉnh sửa dự thảo, chỉ cho phép can thiệp y tế để chuyển giới với những người từ đủ 18 tuổi trở lên.

Nhất trí với việc cần thiết xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính. Cần xác định là xây dựng Luật là nhằm nâng cao công tác quản lý trước thưc tiễn xã hội đang diễn ra. Dù có luật hay không có luật thì cộng đồng người chuyển giới vẫn tồn tại. Do dự án Luật Chuyển đổi giới tính còn khá mới với Việt Nam nên có lẽ bước đầu chỉ nên quy định áp dụng việc can thiệp y khoa với người từ 18 tuổi trở lên. Không nên áp dụng với người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bởi lẽ ở độ tuổi này có can thiệp y khoa thì cũng chưa được làm thủ tục chuyển đổi giới tính. Tôi cũng tán thành dự thảo Luật khi cho phép được chuyển đổi giới tính ngay cả khi chỉ dùng nội tiết tố sinh dục do: (1) sau một thời gian nhất định sử dụng nội tiết tố sinh dục thì các chức năng cơ bản của giới tính đó đã biến mất, dù về mặt hình thức bộc lộ giới của cơ thể vẫn còn; (2) Nghiên cứu cho thấy, trường hợp phẫu thuật triệt để khiến nội tiết thay đổi, nguy cơ trầm cảm sau phẫu thuật cao.

Góp ý chung về dự thảo chuyển đổi giới tính:

- Nên quy định rõ quyền chuyển đổi giới tính với các cá nhân đã lập gia đình với người khác giới.

- Ngoài ra đi kèm với dự thảo luật này nên có chính sách giáo dục kỹ càng cho các bạn trẻ đặc biệt từ 12 đến 18 tuổi. Vì theo cá nhân tôi thấy các bạn trẻ ở lứa tuổi này có thể chưa có đủ nhận thức giới tính cũng như xu hướng tình dục của bản thân, nên có phần sẽ bị hiểu lầm về xu hướng tín dục của mình, dễ bị theo giới tính khác cho bằng bạn bằng bè.

- Ngoài ra cũng có 1 số người thay đổi xu hướng tín dục nhưng không muốn tác động y học lên cơ thể mình, cá nhân tôi thấy nên quy định cho họ hưởng một phần các quyền lợi như người đã tác động y học hoàn toàn để bảo vệ quyền lợi.

Hy vọng Quốc hội sẽ thông qua một dự thảo luật hoàn chỉnh để bảo vệ quyền lợi của những người chuyển giới, đồng thời xin hãy có biện pháp tuyên truyền nhiều hơn để thay đổi cách nhìn của mọi người về người chuyển giới. Xin cám ơn.

Tôi quan tâm tới Quy trình để được cấp giấy xác nhận giới tính mới. Tôi đồng ý với quy định độc thân, mức độ, thời điểm can thiệp và yêu cầu phải can thiệp y học. Tôi nghĩ đó là điều đương nhiên, vì một khi đã can thiệp y tế thì không thể quay lại như ban đầu, cũng như Xác Định luôn giới tính của mình mà chỉ được đổi 1 lần, tránh trường hợp đổi giới tính mà cơ thể vẫn không có dính dáng gì tới giới tính đã đổi, xong sau này lỡ có suy nghĩ lại cái quay lại với giới tính sinh học nhưng giấy tờ thì đã đổi. Ngoài ra, tôi mong muốn giới tính ghi trên giấy tờ là nam hoặc nữ.

Dự thảo hiện nay quy định cá nhân chỉ cần sử dụng hooc-môn 12 tháng thì đã được công nhận là người đã chuyển đổi giới tính. Như vậy, nhiều người không hề phẫu thuật chuyển đổi bộ phận sinh dục nhưng vẫn được công nhận là đã chuyển giới và được thay đổi giới tính trên giấy tờ tùy thân. Theo tôi, quy định như vậy là quá lỏng lẻo, sẽ dẫn tới trường hợp nhiều người chuyển giấy tờ thành "nam giới" nhưng lại có bộ phận sinh dục là “nữ giới” hoặc ngược lại. Như vậy sẽ phát sinh rất nhiều hậu quả tiêu cực về pháp lý và xã hội. Tiêu biểu như:

+ Nếu người đó vẫn có bộ phận sinh dục của giới tính gốc, thì khi người đó đăng ký kết hôn, tuy trên giấy tờ họ khác giới tính với vợ/chồng mình, nhưng trong thực tế họ là 2 người cùng giới tính (có cùng bộ phận sinh dục), tức là hôn nhân đồng tính (trong khi theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính). Trong trường hợp này, Luật chuyển giới sẽ bị mâu thuẫn với Luật hôn nhân và gia đình.

+ Nếu một người được chuyển đổi giấy tờ tùy thân nhưng vẫn còn bộ phận sinh dục ban đầu (dương vật và tinh hoàn, âm đạo và tử cung…), họ vẫn có thể sinh con với người khác, khi đó thì con của họ sẽ phải khai sinh ra sao, và giải quyết chế độ thai sản như thế nào (vì mẹ của đứa trên giấy tờ lại là “nam”, hoặc cha đứa trẻ trên giấy tờ lại là "nữ"?) .

Vi vậy, để tránh những hệ lụy pháp luật và xã hội phát sinh, không gây mâu thuẫn với các luật khác khi áp dụng, đề nghị chỉnh sửa theo hướng “Chỉ những cá nhân sau khi đã trải qua phẫu thuật chuyển đổi bộ phận sinh dục mới được công nhận là người chuyển đổi giới tính”.

Năm 2023, nước Nga đã thông qua Luật chuyển giới, theo đó chỉ cho phép những người bị dị tật bẩm sinh về giới tính được phép chuyển giới, còn những người đã có cơ thể hoàn thiện về giới tính thì nước Nga không cho phép chuyển giới bởi nhiều hệ lụy về sức khỏe, pháp luật, văn hóa xã hội sẽ xảy ra. Tôi cho rằng Luật chuyển giới ở Việt Nam cũng nên áp dụng nguyên tắc này giống như Luật tại Nga.

Tôi cho rằng chỉ nên cho phép thực hiện với những trường hợp là người có khuyết tật thể chất về giới tính/bộ phận sinh dục, cần can thiệp y tế để cơ thể họ được xác định đúng giới tính. Còn với những người có cơ thể đã hoàn thiện về giới tính thì tuyệt đối không nên cho phép chuyển giới, bởi các nguyên nhân sau:

- Thứ nhất, việc chuyển giới với những người có cơ thể đã hoàn thiện về giới tính sẽ để lại những di chứng lâu dài về sức khỏe.

- Thứ hai, chuyển giới là vấn đề nhạy cảm, đi ngược lại truyền thống văn hóa Việt Nam, vấn đề này không có được sự đồng thuận trong người dân và sẽ gây ra nhiều xung đột trong xã hội.

- Thứ ba, nhiều quyền và nghĩa vụ của công dân liên quan trực tiếp đến giới tính (nghĩa vụ quân sự, đăng ký kết hôn, tuổi nghỉ hưu, thi đấu thể thao…), nếu cho phép những người có cơ thể đã hoàn thiện về giới tính được chuyển giới thì sẽ gây ra chồng chéo, mâu thuẫn với một loạt các luật khác.

Luật chuyển đổi giới tính là cần thiết cho người chuyển giới có 1 khung pháp lý cho quá trình và các thủ tục liên quan đến chuyển đổi giới tính. Điều này sẽ cải thiện an sinh và chất lượng cuộc sống cho người chuyển giới. Tuy nhiên, luật đang quá gò bó và còn nhiều rào cản cho người chuyển giới. Quá trình chuyển giới rất dài và khó khăn, nó sẽ là một hành trình suốt đời, chứ không phải chỉ phẫu thuật các bộ phận là xong. Nhiều người chuyển giới không có điều kiện về sức khỏe và/ hoặc kinh tế để tiến hành can thiệp y học. Ngoài ra, tôi không đồng tình với việc thiết lập 1 hội đồng xác định giới tính để đánh giá xem người đó có đủ yêu cầu là người chuyển giới không. Thứ nhất, nhận thức giới là của cá nhân. Chính cá nhân sẽ là người hiểu bản thân mình nhất và có quyền được định danh và sống với danh tính họ thấy phù hợp/ mong muốn. Một hội đồng, là người ngoài, không thân thiết/ can hệ với người chuyển giới đó, và đặc biệt là người hợp giới (người không phải chuyển giới) sẽ không hoàn toàn hiểu và đánh giá đúng về nhận thức giới của cá nhân đó. Kể cả trong hội đồng có bao gồm người thân để làm chứng cho những biểu hiện "chuyển giới" của cá nhân cũng không phù hợp, việc này dẫn đến điều thứ hai. Thứ hai, về mặt xã hội, người chuyển giới vẫn bị kì thị và dè bỉu. Vậy nên, nhiều người chuyển giới đã phải giấu danh tính của mình với các mối quan hệ xung quanh, cố gắng sống với giới tính khi sinh ra để hòa nhập với xã hội. Đặc biệt là với môi trường gia đình là một môi trường rất nhạy cảm, có thể dẫn đến kỳ thị, bạo lực tâm lý/ vật lý, ảnh hưởng đến cuộc sống/ học tập/ mưu sinh. Việc đưa người chuyển giới lên hội đồng, không khác gì đang gán một tờ thông báo lên rằng họ là người chuyển giới và đang trong quá trình chuyển đổi. Điều này là không cần thiết, và còn có thể làm người chuyển giới cảm thấy mất đi quyền tự chủ của bản thân mình.