Dự án Luật Cư trú sửa đổi: Bộ Công an đề nghị bỏ sổ hộ khẩu giấy

Theo Đại tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an, Luật Cư trú hiện hành quy định thêm các điều kiện riêng đối với việc đăng ký thường trú vào TP trực thuộc Trung ương. Nhưng theo Hiến pháp, công dân Việt Nam có quyền cư trú bất kể ở đâu có chỗ ở hợp pháp, đây là điều cơ bản nhất phải thực hiện. Không có biện pháp gì ngăn cấm họ được về cư trú, kể cả Thủ đô. Trước đây, ta vận dụng, coi đây là một biện pháp hành chính để hạn chế việc người dân tập trung về Thủ đô, tập trung về các TP trực thuộc Trung ương.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, những giải pháp, biện pháp này cũng không mang lại hiệu quả. Số người chưa được đăng ký thường trú nhưng vẫn tạm trú tại Hà Nội lên tới hàng triệu người. Bởi vậy, theo Bộ trưởng Bộ Công an, riêng với Hà Nội thì nếu hạn chế có thể bằng những biện pháp khác.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết Chính phủ đề nghị bỏ quy định về điều kiện thường trú tại TP trực thuộc T.Ư.  Ảnh Quốc hội

Do vậy, Chính phủ thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương. Việc đăng ký thường trú tại tỉnh, TP trực thuộc Trung ương là như nhau, không có sự phân biệt và được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc. Đồng thời, Dự thảo Luật quy định bãi bỏ khoản 3, khoản 4 Điều 19 Luật Thủ đô quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở Thủ đô. Tuy nhiên, còn có ý kiến khác đề nghị cân nhắc việc quy định riêng điều kiện đăng ký thường trú tại TP Hà Nội (Thủ đô) so với các tỉnh và TP trực thuộc Trung ương khác để thống nhất với quy định của Luật Thủ đô.

Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị phân tích làm rõ thêm, đặc biệt là tính thống nhất với Luật Thủ đô, về vấn đề này. “Vấn đề tăng dân số cơ học của các TP lớn cũng cần phải có tổng kết, đánh giá kỹ làm cơ sở cho việc xây dựng luật”, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nói.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, nếu chúng ta bỏ quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương thì sẽ đảm bảo tốt hơn quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, khi bỏ quy định này cần phải đánh giá kỹ hơn tác động, bởi đúng là các TP lớn thu hút số dân nhập cư rất nhiều.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nói, việc bỏ quy định điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương được Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất quan tâm và tán thành với đề nghị của Chính phủ. Tuy nhiên cần lưu ý dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) có nêu bỏ Khoản 3, Khoản 4, Điều 19 Luật Thủ đô - đây là những quy định đặc thù liên quan đến việc đăng ký thường trú tại Thủ đô Hà Nội.

Dự thảo luật Cư trú (sửa đổi) không đề cập tới Khoản 1, Khoản 2 Điều 19 Luật Thủ đô. Khoản 1 quy định rằng, dân cư trên địa bàn Thủ đô được quản lý với quy mô, mật độ, cơ cấu theo quy hoạch chung xây dựng Thủ đô. Khoản 2 quy định HĐND TP ban hành chính sách có chủ trương để hạn chế tình trạng di dân tự phát vào nội thành Thủ đô.

“Chỗ này vừa bảo đảm quyền tự do cư trú theo quy định pháp luật của công dân, nhưng đồng thời cũng phải bảo đảm sự phù hợp với hạ tầng kinh tế-xã hội, điều kiện quản lý an ninh trật tự. Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo tổng kết kỹ hơn, lấy ý kiến thêm của các cơ quan, địa phương này và có đánh giá tác động chính sách”, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nói.

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) thay thế việc quản lý cư trú từ phương thức thủ công bằng sổ giấy sang phương thức quản lý hiện đại bằng công nghệ thông tin. Cụ thể là quản lý bằng việc sử dụng mã số định danh cá nhân để truy cập, cập nhật, điều chỉnh trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư trên mạng internet. Điều này cũng dẫn đến việc bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký, quản lý thường trú, tạm trú.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu để thay thế bằng quản lý theo mã số định danh cá nhân, cập nhật trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú là phương thức tiến bộ, mà từ lâu lắm rồi nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, đồng thời nâng cao hiệu lực, năng lực quản lý nhà nước về dân cư.

Kết luận nội dung thảo luận này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả công tác quản lý dân cư, quản lý cư trú. Theo đó, nhất trí quản lý cư trú theo sổ hộ khẩu theo số định danh cá nhân, cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Tuy nhiên, để bảo đảm sự khả thi, không gây xáo trộn lớn đến cuộc sống của người dân, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu báo cáo cụ thể hơn về tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú và khả năng hoàn thành cấp số định danh cá nhân cho tất cả công dân Việt Nam đến thời điểm Luật có hiệu lực.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành sự cần thiết của Luật Cư trú, nhất trí bổ sung dự án Luật này vào chương trình năm 2020.