Xây dựng mô hình Trưởng Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt
- 04/09/2017
“Chính phủ đề nghị xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt (HCKTĐB) theo hướng không xác định có cấp chính quyền địa phương và do đó không tổ chức HĐND và UBND. Thay vào đó, tại các đơn vị này, tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình Trưởng Đơn vị HCKTĐB”.
Đây là nội dung trong Tờ trình số 363/TTr-CP ngày 31-8-2017 về Dự thảo dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt vừa được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ý kiến để tiếp tục hoàn thiện và sẽ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ tư và thông qua tại Kỳ họp thứ năm Quốc hội khóa XIV.
Tờ trình nêu rõ về sự cần thiết ban hành Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nhằm thể chế hóa chủ trương, quan điểm, chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội về xây dựng và phát triển đặc khu kinh tế đã được thông qua tại các kỳ Đại hội VIII, X, XI và XII của Đảng. Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng xác định nhiệm vụ "Xây dựng một số đặc khu kinh tế để tạo cực tăng trưởng và thử nghiệm thể chế phát triển vùng có tính đột phá". Cụ thể hóa quy định của Hiến pháp về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (đơn vị HCKTĐB) để áp dụng đối với ba đơn vị HCKTĐB Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc đã được Bộ Chính trị đồng ý chủ trương thành lập tại Thông báo kết luận số 21-TB/TW ngày 22-3-2017. Việt Nam cần chủ động xây dựng, kiến tạo một mô hình phát triển mới tại các vùng với những thể chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội so với trong nước và cạnh tranh với quốc tế, tạo dựng môi trường đầu tư hấp dẫn, thông thoáng, minh bạch để phát triển.
Trưởng Khu hành chính là người đại diện hành chính
Về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đối với Tổ chức đơn vị HCKTĐB và Trưởng Đơn vị HCKT, Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, căn cứ theo Hiến Pháp và các luật hiện hành, đồng thời để bảo đảm việc xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đồng bộ với các quy định về chính sách kinh tế - xã hội có tính chất đặc biệt, vượt trội, cạnh tranh quốc tế thì cần phải xây dựng một bộ máy chính quyền địa phương ở đơn vị HCKTĐB đặc thù, riêng biệt theo hướng tinh gọn, thông suốt, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu song vẫn bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp. Chính phủ đề nghị xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB theo hướng không xác định có cấp chính quyền địa phương và do đó không tổ chức HĐND và UBND. Thay vào đó, tại các đơn vị này, tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình Trưởng Đơn vị HCKTĐB. Trưởng Đơn vị HCKTĐB thực hiện chức năng quản lý nhà nước, quyết định, tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn đơn vị HCKTĐB. Trưởng Đơn vị HCKTĐB có các cơ quan chuyên môn và bộ máy giúp việc. Tại khu hành chính trực thuộc đơn vị HCKTĐB có Trưởng Khu hành chính là người đại diện hành chính cho Trưởng Đơn vị HCKTĐB tại địa bàn khu hành chính. Trưởng khu hành chính thực hiện chức năng quản lý nhà nước về 12 ngành, lĩnh vực ở đơn vị HCKTĐB theo sự phân quyền, ủy quyền của Trưởng Đơn vị HCKTĐB. Trưởng khu hành chính có công chức chuyên môn giúp việc.
Dự thảo Luật quy định theo hướng phân cấp, phân quyền tối đa trong các lĩnh vực xây dựng chính quyền, tài chính, ngân sách, đầu tư công, đầu tư kinh doanh, quy hoạch, xây dựng, đô thị, nhà ở và bất động sản, tài nguyên, môi trường, giao thông vận tải, công nghiệp, thương mại, nông - lâm nghiệp, du lịch, dạy nghề, khoa học - công nghệ, hải quan, lao động - thương binh, xã hội và đối ngoại có liên quan tới bốn cấp cho Trưởng Đơn vị HCKTĐB, bao gồm: Cấp Trung ương và cấp tỉnh: Trưởng Đơn vị HCKTĐB thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn do Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh giao theo quy định tại Khoản 3 Điều 112 Hiến pháp; Cấp huyện: Trưởng Đơn vị HCKTĐB thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và toàn bộ nhiệm vụ, quyền hạn của UBND và Chủ tịch UBND thành phố thuộc tỉnh tại đơn vị HCKTĐB; Cấp xã: Trưởng Khu hành chính thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của UBND phường trên địa bàn khu hành chính và một số nhiệm vụ, quyền hạn khác do Trưởng đơn vị HCKTĐB phân quyền, ủy quyền.
Thủ tục hành chính công theo cơ chế “một cửa, tại chỗ”
Theo tờ trình, trên cơ sở so sánh chín nhóm tiêu chí gồm: chính sách về môi trường đầu tư kinh doanh; phát triển kết cấu hạ tầng; dịch vụ hỗ trợ đầu tư; ưu đãi đầu tư; đất đai; lao động; giải quyết tranh chấp; thu hút ngoại kiều và xuất nhập cảnh tại các đặc khu kinh tế, khu kinh tế tự do tại Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia, Malaysia, Thái-lan, Singapore, Myanmar - dự thảo Luật hầu hết có ưu đãi cao hơn và thuận lợi hơn, cụ thể trong việc xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh đặc biệt thuận lợi thông qua thực hiện mở cửa thị trường tại đơn vị HCKTĐB với mức cao hơn các khu vực khác và bảo đảm cạnh tranh quốc tế thông qua quy định điều kiện đầu tư và thủ tục đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài như nhà đầu tư trong nước trong các ngành, nghề cần thu hút đầu tư vào đơn vị HCKTĐB.
Quy định Chính phủ ban hành danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện áp dụng chung đối với nhà đầu tư trong nước và nước ngoài và một số ngành, nghề áp dụng riêng đối với nhà đầu tư nước ngoài theo hướng cắt giảm tối đa, chỉ giữ lại một số ngành, nghề nhất định vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.
Đổi mới và đơn giản hóa trình tự, thủ tục thực hiện đầu tư kinh doanh tại đơn vị HCKTĐB như: quy định việc đăng ký đầu tư kinh doanh đối với nhà đầu tư theo trình tự, thủ tục đơn giản nhất; không thực hiện thủ tục quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ và UBND cấp tỉnh theo quy định tại Luật Đầu tư; không thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với dự án PPP và dự án đầu tư ra nước ngoài.
Quy định việc thực hiện các thủ tục về kinh doanh, đất đai, xây dựng, lao động,… một lần tại Trung tâm hành chính công theo cơ chế “một cửa, tại chỗ” và qua hệ thống mạng trực tuyến và do Trưởng Đơn vị HCKTĐB ban hành.
Miễn giảm tiền thuê mặt đất, mặt nước theo từng khu vực
Xây dựng chính sách ưu đãi đầu tư về thuế, miễn giảm tiền thuê mặt đất, mặt nước hấp dẫn, vượt trội quy định hiện hành và cạnh tranh được với các đặc khu kinh tế trên thế giới để thu hút các nhà đầu tư chiến lược và đầu tư vào các ngành nghề ưu tiên phát triển tại các đơn vị HCKTĐB gắn với quy mô vốn. Theo đó, áp dụng ưu đãi đầu tư (thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước, tiền sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất với hai mức, cụ thể: Ưu đãi cao nhất, áp dụng đối với các dự án đầu tư khu hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, nghiên cứu và phát triển (R&D), y tế, giáo dục, dự án đầu tư thuộc các ngành nghề ưu tiên phát triển của từng đơn vị HCKTĐB và dự án của nhà đầu tư chiến lược. Đối với ngành, nghề lĩnh vực còn lại: ưu đãi như với khu kinh tế hiện nay thì chỉ quy định mức ưu đãi đầu tư tối đa đối với thời gian miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước, tiền sử dụng đất. Mức ưu đãi đối với từng dự án dựa trên chế độ miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước theo từng khu vực, lĩnh vực do Trưởng đơn vị HCKTĐB ban hành để đảm bảo sự linh hoạt, không cào bằng đối với các dự án đầu tư.
Miễn thị thực với thời gian tạm trú không quá 60 ngày
Về quy định chính sách phát triển các ngành dịch vụ, du lịch, theo đó nâng mức giá trị bán hàng miễn thuế cho khách du lịch Việt Nam và người nước ngoài tại khu phi thuế quan. Thực hiện miễn thị thực với thời gian tạm trú không quá 60 ngày và cấp thị thực điện tử cho người nước ngoài. Cho phép các hãng hàng không quốc tế được phép vận chuyển hàng không quốc tế kết hợp nhiều điểm, trong đó có ít nhất một điểm đến hoặc một điểm đi tại đơn vị HCKTĐB. Áp dụng mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dịch vụ kinh doanh casino, kinh doanh đặt cược thấp hơn mức thuế suất hiện hành để cạnh tranh với Singapore, Malaysia, Macao (Trung Quốc) trong việc thu hút người nước ngoài chơi casino.
Cùng với đó, việc thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua việc hỗ trợ chi phí đào tạo nghề ngắn hạn cho người lao động Việt Nam làm việc cho dự án đầu tư theo phương thức chia sẻ giữa Nhà nước và nhà đầu tư; hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người lao động; miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân; Gắn kết chính sách tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, viên chức và người lao động với chính sách tiền lương tự chủ, chế độ đãi ngộ cao, khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính; được ký hợp đồng làm việc với chuyên gia trong nước và nước ngoài; thực hiện chính sách hỗ trợ giải quyết lao động dôi dư cao hơn quy định hiện hành.
Dự thảo dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, gồm 6 Chương với 78 Điều và 4 Phụ lục.
Chương I: Những quy định chung, gồm 7 Điều, từ Điều 1 đến Điều 7.
Chương II: Quy hoạch đơn vị HCKTĐBm gồm 4 Điều, từ Điều 8 đến Điều 11.
Chương III: Chính sách phát triển kinh tế - xã hội, gồm 27 Điều từ Điều 12 đến Điều 38.
Chương IV: Tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương và cơ quan nhà nước tại đơn vị HCKTĐB, gồm 27 Điều, từ Điều 39 đến Điều 65.
Chương V: Quy định đặc thù đối với các đơn vị HCKTĐB Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc, gồm 9 Điều, từ Điều 66 đến Điều 74.
Chương VI: Điều khoản thi hành, gồm 4 Điều, từ Điều 75 đến Điều 78.