Xây dựng Luật Phòng bệnh nhằm nâng cao thể lực, trí lực, tầm vóc và tuổi thọ khỏe mạnh của Nhân dân

Nâng cao thể lực, trí lực, tầm vóc và tuổi thọ khỏe mạnh của Nhân dân

Trước khi tiến hành thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Phòng bệnh.

Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã nêu yêu cầu cấp thiết ban hành luật. Theo đó, việc xây dựng dự án Luật Phòng bệnh nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân, được khẳng định trong Hiến pháp, Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 25/10/2023 của Ban Bí thư Trung ương Đảng và các chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư tại Thông báo số 176-TB/VPTW ngày 25/4/2025 và Văn bản số 15845-CV/VPTW ngày 03/7/2025. Đặc biệt là Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

Mục tiêu đến năm 2030, nâng cao thể lực, trí lực, tầm vóc và tuổi thọ khỏe mạnh của Nhân dân. Đến năm 2030, tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh thiếu niên từ 1 - 18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình

Giảm gánh nặng bệnh tật và kiểm soát các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Tỷ lệ tiêm chủng các vắc-xin trong Chương trình tiêm chủng thiết yếu đạt trên 95%. Tỷ lệ người dân thường xuyên tham gia hoạt động thể chất tăng thêm 10%. Tăng cường kiểm soát các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe như rượu, bia, thuốc lá và từ môi trường đất, nước, không khí...

Người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, hưởng tới chăm sóc sức khỏe toàn diện. Từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần, được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.

Việc xây dựng Luật Phòng bệnh nhằm khắc phục hạn chế, bất cập của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12. Dự án Luật Phòng bệnh có phạm vi điều chỉnh bao gồm các hoạt động về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để thay thế Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007, là yêu cầu khách quan, cấp bách nhằm tạo cơ sở pháp lý toàn diện, đồng bộ.

Thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp

Bố cục của dự thảo Luật Phòng bệnh gồm 06 Chương với 41 Điều, quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; Phòng, chống bệnh không lây nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; Dinh dưỡng trong phòng bệnh; Các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh; Điều khoản thi hành…

Xây dựng luật theo hướng lấy Luật Phòng bệnh làm luật “gốc”

Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Phòng bệnh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đánh giá, Hồ sơ dự án Luật cơ bản bảo đảm đủ các tài liệu theo quy định; đồng thời đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, bảo đảm tính thống nhất giữa các nhận định, đánh giá trong Tờ trình, quy định của dự thảo Luật với Báo cáo tổng kết, Báo cáo đánh giá tác động và 05 chính sách đã được Chính phủ thông qua. Bổ sung làm đậm nét hơn các vướng mắc, bất cập trong quá trình thi hành Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo Thẩm tra sơ bộ

Thẩm tra phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, lĩnh vực phòng bệnh có phạm vi rộng, tác động đến tất cả các đối tượng người dân, trong mọi điều kiện và hoàn cảnh sống; mặc dù đã có những quy định có liên quan đến phòng chống bệnh tật và nâng cao sức khỏe như Luật An toàn thực phẩm, Luật An toàn vệ sinh lao động, Luật Thể thao, Luật Tài nguyên nước,… nhưng việc dự án Luật chỉ điều chỉnh các nội dung về phòng bệnh chưa được quy định tại các văn bản luật khác là chưa thể hiện đầy đủ, bảo đảm tính bao quát các nội dung trong lĩnh vực phòng bệnh.

Có ý kiến khác cho rằng phòng bệnh là vấn đề rất lớn đòi hỏi sự kết hợp của nhiều lĩnh vực khác nhau; do đó đề nghị, cần xây dựng luật theo hướng lấy Luật Phòng bệnh làm luật “gốc”, quy định nguyên tắc cơ bản về phòng bệnh, còn lại để các Luật chuyên ngành điều chỉnh. Vì vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu chỉnh lý phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật để khẳng định phòng bệnh và nâng cao sức khỏe có phạm vi rộng; thể hiện rõ tư duy xây dựng dự án Luật không điều chỉnh các nội dung có liên quan đến phòng bệnh đã quy định ở các văn bản luật hiện hành khác.

Thẩm tra tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh; nguồn tài chính; nguồn nhân lực, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các điều ước, cam kết quốc tế có liên quan.

Ngoài ra, Báo cáo đánh giá tác động của chính sách dự án Luật chưa có dự kiến kinh phí thực hiện từng chính sách và tổng kinh phí thực hiện các chính sách của dự án Luật; tại Điều 35 dự thảo Luật quy định chế độ đối với người làm công tác phòng, chống bệnh truyền nhiễm và người tham gia chống dịch bệnh truyền nhiễm cũng cần phải dự liệu kinh phí thực hiện. Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung đánh giá nguồn kinh phí để triển khai Luật.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan và các đại biểu tham gia Phiên họp

Về sự cần thiết, tính hợp lý của thủ tục hành chính, việc phân quyền, phân cấp, việc ứng dụng, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, việc bảo đảm bình đẳng giới, chính sách dân tộc, Thường trực Ủy ban cho rằng, các quy định của dự thảo Luật như khai báo kịp thời các trường hợp mắc bệnh truyền nhiễm, thủ tục để được tiêm chủng, thủ tục để tiếp cận các can thiệp dinh dưỡng, thủ tục về cách ly y tế… sẽ yêu cầu thủ tục hành chính để thực hiện (hay gián tiếp quy định thủ tục hành chính). Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo đánh giá sự cần thiết, tính hợp lý của các thủ tục hành chính này, đồng thời rà soát các thủ tục hành chính liên quan đến quyền con người phải quy định trong luật.

Đối với sự phù hợp của nội dung dự thảo Luật với mục đích, quan điểm xây dựng dự án Luật và các chính sách đã được Chính phủ thông qua, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội thống nhất về mục đích, quan điểm xây dựng luật, tuy nhiên đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm các quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng trong phòng bệnh để bảo đảm thực hiện được mục đích ban hành Luật, bảo đảm sự cân đối giữa 5 chính sách đã được quy phạm hóa trong dự thảo Luật.

Dự thảo Luật đã quy phạm hóa cơ bản đầy đủ 05 chính sách đã thông qua của dự án Luật. Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định của dự thảo Luật với nội dung các chính sách đã được Chính phủ thông qua để bảo đảm các giải pháp của từng chính sách được quy phạm hóa trong dự thảo Luật…

Thành viên Ủy ban Thường vụ tại Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Chính phủ đang xây dựng Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển để trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Thường trực Ủy ban thấy rằng, theo Dự thảo Báo cáo đề xuất, có nhiều nội dung liên quan đến chăm sóc sức khỏe cần được nghiên cứu để thể chế hóa trong dự thảo Luật như mở rộng độ bao phủ của Chương trình tiêm chủng mở rộng về số lượng, đối tượng trong suốt vòng đời, kiểm tra sức khỏe định kỳ cho người có nguy cơ cao mắc bệnh không lây nhiễm, thực hiện Chương trình sức khỏe Việt Nam… Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, bảo đảm sự thống nhất và tương hỗ giữa dự thảo Luật và dự thảo Chương trình mục tiêu quốc gia.

Ngoài các vấn đề chung, Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng nêu quan điểm về một số vấn đề lớn cần quan tâm thảo luận cho ý kiến: Quy định về phòng, chống bệnh không lây nhiễm; quy định về phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần; quy định về dinh dưỡng trong phòng bệnh; quy định về các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh; chính sách của Nhà nước về phòng bệnh; nguyên tắc trong phòng bệnh; các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động phòng bệnh…