UBTVQH cho ý kiến về tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành nội dung UBTVQH cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp

Đến dự có: Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng - đại diện cơ quan soạn thảo Luật và đại diện các Bộ, ngành, cơ quan liên quan.

Rà soát, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp theo đúng tinh thần đổi mới trong xây dựng pháp luật

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới báo cáo tóm tắt Một số nội dung lớn tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp

Báo cáo tóm tắt một số nội dung lớn tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới cho biết, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật Tình trạng khẩn cấp với 58 lượt ý kiến. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) và Phó Chủ tịch Quốc hội phụ trách lĩnh vực, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại (UBQPANĐN) đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với Cơ quan soạn thảo dự án Luật, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp và các cơ quan hữu quan khẩn trương tập trung nghiên cứu; tổ chức nhiều cuộc họp tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật; tiến hành khảo sát, tọa đàm chuyên sâu để có thêm cơ sở thực tiễn và tham vấn các chuyên gia, nhà khoa học để tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.

Đại diện Chính phủ và cơ quan soạn thảo Luật Tình trạng khẩn cấp

Trong đó, về giải thích từ ngữ (Điều 2), tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực UBQPANĐN đã chỉnh lý Điều 2 theo hướng kế thừa quy định của Pháp lệnh TTKC năm 2000. Theo đó sửa tên Điều thành “Tình trạng khẩn cấp”: khoản 1 quy định chung về TTKC; khoản 2 quy định TTKC thành 3 loại như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý, gồm: Tình trạng khẩn cấp về quốc phòng; Tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; Tình trạng khẩn cấp về thảm họa do thiên tai, dịch bệnh, sự cố về môi trường, hóa chất, bức xạ, hạt nhân, năng lượng hoặc các sự cố khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới cũng cho biết, về các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp (Chương III), trên cơ sở ý kiến ĐBQH, Thường trực UBQPANĐN đã rà soát, đối chiếu với các luật chuyên ngành, nhất là Luật Phòng thủ dân sự để chỉnh lý các biện pháp áp dụng trong TTKC. Trong đó, chỉnh lý quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ được áp dụng các biện pháp mà Luật hiện hành chưa quy định và bổ sung quy định Thủ tướng Chính phủ được áp dụng các biện pháp của TTKC để xử lý các sự cố, tình huống cấp bách khi chưa ban bố TTKC thành 01 điều mới, như quy định tại Điều 12 dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.

Các thành viên UBTVQH tham dự phiên họp

Các đồng chí trong Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại

Về chỉ đạo, chỉ huy và lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp, Thường trực UBQPANĐN đã chỉnh lý Điều 25 dự thảo Luật Chính phủ trình theo hướng làm rõ trách nhiệm của các Ban chỉ đạo, chỉ huy quy định trong pháp luật chuyên ngành; Đồng thời, chỉnh lý quy định về lực lượng thi hành trong TTKC gồm lực lượng nòng cốt và lực lượng rộng rãi. Đội công tác tuyên truyền đặc biệt, Đội tuần tra đặc biệt chỉ được thành lập trong TTKC từ lực lượng nòng cốt nên không làm phát sinh tổ chức, biên chế.

Ngoài ra, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực UBQPANĐN đã rà soát, tiếp thu, chỉnh lý quy định về Cứu trợ, hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng trong tình trạng khẩn cấp; quản lý nhà nước về tình trạng khẩn cấp theo đúng tinh thần đổi mới trong xây dựng pháp luật.

Quyết định các biện pháp cấp bách nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả nghiêm trọng trong tình trạng khẩn cấp

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu

Phát biểu về nội dung phiên họp, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, chủ động, tích cực của cơ quan thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan có liên quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp. Các cơ quan đã bổ sung nhiều cơ sở khoa học, thực tiễn thông qua các hoạt động khảo sát, tọa đàm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật để trình UBTVQH cho ý kiến, đảm bảo đầy đủ và chất lượng. Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát nhất trí với bố cục dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 6 chương, với 35 điều, giảm 7 điều so với dự thảo Luật Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9. Cơ bản tán thành với nội dung và quy định nguyên tắc chung tại Điều 6 về Hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp, bà Lê Thị Nga cũng cho rằng, để đảm bảo thuận lợi và thống nhất trong quá trình thực hiện, hạn chế tối đa việc làm ảnh hưởng tới quyền con người, quyền công dân, đề nghị cần bổ sung quy định giao Viện trưởng VKSND Tối cao chủ trì, phối hợp với Chánh án TAND Tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điều này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu

Về phần mình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng cơ bản nhất trí với nhiều nội dung dự kiến tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật. Trong đó, về Thẩm quyền, trình tự ban bố, gia hạn, chấm dứt tình trạng khẩn cấp, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, cần quy định rõ hơn tiêu chí, điều kiện và quy trình ra quyết định, nhằm bảo đảm sự cân bằng giữa tính kịp thời và kiểm soát quyền lực, đối với các tình huống đặc biệt khẩn cấp có thể quy định cơ chế quyết định trước, báo cáo sau nhưng cũng cần kèm theo thời hạn và trách nhiệm giải trình cụ thể. Về Hợp tác quốc tế về tình trạng khẩn cấp (Điều 8), khoản 3 dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý quy định “Trường hợp đã ban bố tình trạng khẩn cấp về thảm họa, Thủ tướng Chính phủ được đề nghị các quốc gia, các tổ chức quốc tế, cá nhân hỗ trợ nguồn lực để phòng ngừa, ứng phó và phối hợp triển khai các biện pháp khắc phục hậu quả”. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng đề nghị cân nhắc, liệu chỉ quy định thẩm quyền này đối với Thủ tướng Chính phủ hay bổ sung cả Chủ tịch nước cũng có thẩm quyền này, bởi trong dự thảo Luật cũng quy định thẩm quyền của Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu

Phát biểu cho ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao quá trình chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp; cho rằng, đến nay dự thảo Luật cơ bản tốt, vì đây chỉ là luật khung, bởi không thể tính hết được khi xảy ra tình trạng khẩn cấp. Góp ý về dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, dự thảo Luật dự kiến tiếp thu, chỉnh lý chia làm 3 loại Tình trạng khẩn cấp gồm: Tình trạng khẩn cấp về quốc phòng; Tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; Tình trạng khẩn cấp về thảm họa do thiên tai, dịch bệnh, sự cố về môi trường, hóa chất, bức xạ, hạt nhân, năng lượng hoặc các sự cố khác. Tuy nhiên, cần nghiên cứu quy định để đảm bảo việc phân công, phối hợp trong quản lý nhà nước khi có sự đan xen giữa 3 loại hình trên. Về nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, việc quyết định các biện pháp, thì đó phải là các biện pháp cấp bách, nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả nghiêm trọng trong tình trạng khẩn cấp gây ra.

Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, đại diện cơ quan soạn thảo Luật phát biểu

Phát biểu giải trình thêm một số nội dung mà các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, sau kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, cơ quan soạn thảo đã cùng Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tiến hành khảo sát tại một số đơn vị, địa phương; tiếp thu nghiêm túc, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp với quan điểm hết sức cầu thị để bảo đảm, luật khi phải áp dụng sẽ dễ thực hiện và không chồng chéo với các luật khác. Đại diện cơ quan soạn thảo cũng tiếp thu các ý kiến góp ý, quy định tại khoản 7 Điều 7 về “các biện pháp cấp bách”; đồng thời cho rằng, luật này chỉ quy định những nguyên tắc chung nhất, chẳng hạn như về vấn đề trưng mua, trưng dụng đã được quy định trong các luật khác có liên quan.

Đại diện Ban soạn thảo Luật Tình trạng khẩn cấp

Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cũng cho rằng, rút kinh nghiệm từ đại dịch COVID-19, cần thiết quy định Nguyên tắc áp dụng biện pháp trong tình trạng khẩn cấp để có thể vận dụng được trong thực tế, đồng thời sẽ nghiên cứu câu chữ cụ thể để vừa tạo sự chủ động vừa, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu như trong dự thảo Luật quy định “Trong trường hợp thật sự cần thiết, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng các biện pháp mà pháp luật chưa quy định để ứng phó, khắc phục tình trạng khẩn cấp hoặc áp dụng các biện pháp quy định trong Luật này khi chưa ban bố, công bố tình trạng khẩn cấp. Việc áp dụng các biện pháp trên phải báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất”. Về Cơ quan chỉ đạo, chỉ huy trong tình trạng khẩn cấp, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho rằng, khi ban bố tình trạng khẩn cấp về thảm họa, Ban chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia là Ban chỉ đạo quốc gia về tình trạng khẩn cấp, bởi Ban chỉ đạo này cần phải tiếp tục vận hành theo cả quá trình để đảm bảo sự liên tục.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đồng tình với các ý kiến phát biểu xác đáng của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng thời thông tin, chia sẻ và tiếp thu một số nội dung liên quan như: Khái niệm “tình trạng khẩn cấp”; nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn; hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp; nguyên tắc áp dụng biện pháp trong tình trạng khẩn cấp. Về vấn đề phân cấp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng cho rằng, khi có tình trạng khẩn cấp thì chính quyền địa phương, các bộ ngành phải có trách nhiệm vào cuộc đầu tiên. Do đó việc phân cấp trách nhiệm để đảm bảo sự chủ động của các bộ, ngành, địa phương, để sau khi đã công bố tình trạng khẩn cấp sẽ xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ để không bị động, trông chờ.

Bảo đảm tính thống nhất với hệ thống pháp luật, khả thi khi áp dụng Luật Tình trạng khẩn cấp

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu kết luận nội dung họp

Phát biểu kết luận nội dung họp, thay mặt UBTVQH, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, UBTVQH đánh giá cao sự chủ động, tích hợp của cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, đúng tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, bảo đảm tính khoa học.

UBTVQH giao UBQPANĐN chủ trì, phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cơ quan soạn thảo và các cơ quan nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến tại Phiên họp của UBTVQH, đồng thời đề nghị cần tập trung nghiên cứu: làm rõ khái niệm về tình trạng khẩn cấp để đúng với tính chất và nội dung liên quan đến Luật Phòng thủ dân sự; quy định tại khoản 7 Điều 3 về quyết định các biện pháp cấp bách nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả nghiêm trọng trong tình trạng khẩn cấp; bổ sung một khoản tại Điều 6 giao Viện trưởng VKSND Tối cao chủ trì, phối hợp với Chánh án TAND Tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết về Hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp.

Các đồng chí trong Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại

Các đồng chí Vụ Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại

UBTVQH cũng đề nghị nghiên cứu, thiết kế cho phù hợp quy định về Nguyên tắc áp dụng biện pháp trong tình trạng khẩn cấp tại Điều 12 dự thảo Luật. Khi ban bố tình trạng khẩn cấp về thảm họa, Ban chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia là Ban chỉ đạo quốc gia về tình trạng khẩn cấp. Khi đó, cơ quan thường trực Ban chỉ đạo vận hành theo cơ chế của Ban chỉ đạo này.

“Đây là luật mà chúng ta xây dựng để dự phòng, chuẩn bị lực lượng khi tình trạng khẩn cấp. Cũng mong nó không xảy ra và không phải áp dụng, nhưng khi xảy ra thì chúng ta áp dụng đúng, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo đảm tính thống nhất với hệ thống pháp luật, bảo đảm sự hợp tác quốc tế và bảo đảm khả thi trong các tình huống khẩn cấp”, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trần Quang Phương nhấn mạnh.

UBTVQH giao Thường trực UBQPANĐN phối hơp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan có liên quan để tiếp thu ý kiến của UBTVQH, hoàn hiện hồ sơ, xin ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan trước khi trình Quốc hội cho ý kiến, xem xét thông qua tại Kỳ họp 10, bảo đảm với chất lượng cao nhất./.