Từ kê khai đến công khai

Dự thảo cũng quy định về nghĩa vụ giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm từ 100 triệu đồng trở lên so với lần kê khai gần nhất. Và với việc bổ sung, tăng cường kê khai tài sản, đây chính là việc cụ thể hóa quy định tại NQTƯ 4 về một số vấn đề cấp bách về công tác xây dựng Đảng hiện nay:  “Thực hiện nghiêm việc kê khai tài sản theo quy định của Đảng và Nhà nước. Kê khai phải trung thực và được công khai ở nơi công tác và nơi cư trú”. Cơ quan chức năng kỳ vọng nó sẽ trở thành “vũ khí” chống tham nhũng, tiêu cực - đã và đang là quốc nạn.

Có người cho rằng, lỗ hổng lớn nhất ở quy trình quản lý xã hội VN hiện nay chính là quản lý tài sản. Bởi suy cho cùng, tài sản là thước đo từ năng lực, cho đến phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên. Có người làm ra đồng tiền lương thiện bằng sức lao động của chính mình, nhưng nhiều người sở hữu những của cải mờ ám bất lương. Cho nên, việc tăng cường các biện pháp quản lý, giải trình nguồn gốc tài sản chính là khắc phục những bất cập trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng.

Tuy nhiên, lương cũng như phụ cấp chỉ là những thu nhập chính thức, tồn tại song song với những thu nhập không chính thức. Và vấn đề kê khai còn chưa thực sự đi kèm với công khai, còn bị ngăn cách bởi những cái dấu “mật”. Trong chuyện kê khai nguồn gốc tài sản, nếu đóng dấu mật thì chẳng khác gì bao che cho tham nhũng. Chỉ có những việc làm bất minh mới sợ phải công khai, minh bạch.

Tại kỳ họp Quốc hội vừa rồi, sau khi vụ tư dinh bạc tỉ của Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương được đưa ra công luận, báo chí dẫn lời một vị đại biểu QH cho rằng “không có lý do gì để các bản (kê khai) này phải đóng dấu mật”. Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp - ĐBQH Đinh Xuân Thảo thậm chí còn nói đến “mô hình Na Uy” mà “VN mình cũng nên như thế”, có nghĩa là “muốn tìm thông tin tài sản của vị nào cứ gõ tên vào máy tính là có thể xem toàn bộ”.

Quyền có và sử dụng tài sản của công dân là một quyền được pháp luật bảo hộ. Nhưng đối với cán bộ, đảng viên thì việc kê khai tài sản và công khai việc kê khai đó phải là một trong những yêu cầu bắt buộc. Kê khai mà không gắn liền với công khai sẽ thiếu hoàn toàn sự giám sát từ người dân và công luận.

Khi vụ án “ván cờ bạc tỉ” kết thúc bằng những án tù giam cho những con bạc, một nghi án khác được mở ra: Vì sao một phó giám đốc sở lại có vài mảnh đất, mấy căn nhà, hàng chục tỉ để nướng trong những ván cờ tiền tỉ? Có điều, nghi án này sẽ không bao giờ trở thành một vụ án, bởi vì với cơ chế kiểm soát hiện nay, với khoảng cách lớn giữa kê khai và công khai, sẽ rất khó để biết, để kiểm chứng nguồn gốc tài sản của cán bộ công chức.