Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Mức giảm trừ 9 triệu đồng/tháng có được chọn?

Tờ trình Chính phủ Dự thảo sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) của Bộ Tài chính đã bị dư luận và giới chuyên gia chỉ trích nặng nề, đặc biệt về mức giảm trừ gia cảnh 6 triệu đồng/tháng. Liệu Bộ Tài chính có sửa đổi những chi tiết bị chỉ trích khi trình lên Quốc hội tại kỳ họp thứ tư, dự kiến vào tháng 10 tới?

Giảm trừ 9 triệu đồng/tháng là hợp lý

Theo dự thảo tờ trình Chính phủ về sửa đổi Luật thuế TNCN hồi tháng 3, để có thời gian xây dựng các văn bản hướng dẫn, chuẩn bị phần mềm ứng dụng, Bộ Tài chính đề xuất “hiệu lực thi hành của Luật từ ngày 1/1/2014”. Với thời hạn áp dụng này thì mức giảm trừ gia cảnh 6 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế bị chỉ trích là sẽ lạc hậu ngay từ khi luật sửa đổi có hiệu lực.

Nhưng chuyện “lạc hậu” ngay từ khi áp dụng không phải là điều mới lạ với Luật Thuế TNCN. Ngay khi dự thảo Luật Thuế TNCN được trình ra Quốc hội năm 2007, đã có nhiều ý kiến chuyên gia, kể cả đại biểu Quốc hội cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh 4 triệu đồng/tháng sẽ lạc hậu khi áp dụng. Thực tế sau đó cho thấy, ý kiến nghi ngờ này là có cơ sở. Bằng chứng là sau 4 năm áp dụng từ 1/1/2009 thì đến nay, đã có đến 3 lần Quốc hội phải thông qua các biện pháp miễn, giảm thuế.

Đợt miễn giảm đầu tiên áp dụng ngay khi luật thuế có hiệu lực. Cụ thể, miễn thuế thu nhập cá nhân từ ngày 1/1/2009 đến hết ngày 30/6/2009 với các đối tượng có thu nhập từ kinh doanh; từ tiền lương, tiền công; nhận thừa kế; quà tặng. Miễn hoàn toàn thuế TNCN năm 2009 với các thu nhập từ đầu tư, chuyển nhượng vốn; bản quyền; nhượng quyền thương mại. Đợt miễn giảm thứ hai từ 1/8/2011 đến 31/12/2011 và đợt miễn giảm thứ 3 từ 1/7/2012 đến 31/12/2012. Trong 2 đợt miễn giảm sau này, đối tượng miễn giảm được thu hẹp lại, chỉ áp dụng cho các cá nhân có thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công và từ kinh doanh đến bậc 1. Tức là cá nhân có phần thu nhập tính thuế từ 5 triệu đồng trở xuống sẽ được miễn thuế TNCN. Thu nhập tính thuế là thu nhập sau khi trừ các khoản giảm trừ như: Giảm trừ cho cá nhân 4 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc 1,6 triệu đồng/tháng... Các biện pháp này được cho là để hỗ trợ người lao động trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Nhưng mặt khác, nó cũng cho thấy mức giảm trừ 4 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế theo quy định hiện hành là không hợp lý. Với việc miễn thuế TNCN bậc 1 đang áp dụng, cá nhân không có người phụ thuộc, thu nhập từ 9 triệu đồng/tháng trở xuống sẽ không phải nộp thuế. Vậy tại sao 9 triệu đồng/tháng không phải là lời gợi ý cho mức giảm trừ gia cảnh hợp lý?

Nên ưu ái cho người thu nhập thấp

Mức giảm trừ 9 triệu đồng/ tháng cho bản thân người nộp thuế cũng chính là đề xuất của UBND TP HCM. Văn bản 1377 của thành phố này góp ý dự thảo luật Thuế TNCN sửa đổi cho rằng, nếu căn cứ mức lương tối thiểu năm 2014 theo đề án cải cách tiền lương giai đoạn 2013 - 2020 và hệ số mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế bằng 6 lần lương tối thiểu như hiện hành, mức giảm trừ gia cảnh đến năm 2014 phải tương đương 9,9 triệu đồng/tháng. Nếu tính dựa trên GDP bình quân đầu người và cách xác định mức giảm trừ gia cảnh bằng 2,5 lần mức GDP như hiện hành, mức giảm trừ cho người nộp thuế năm 2014 phải là 8,9 - 9,1 triệu đồng/tháng.

Điểm đáng chú ý là số liệu về quản lý thuế năm 2010 cho thấy, những người nộp thuế ở bậc 1 đóng góp số tiền thuế là 10,06% tổng số thu thuế TNCN từ tiền lương, tiền công. Còn những người nộp thuế ở bậc 7 đóng góp số tiền thuế là 17,30% tổng tiền thuế TNCN. Nhưng, trong khi số người nộp thuế ở bậc 1 chiếm đến 73,32% tổng số người nộp thuế thì số người nộp thuế ở bậc 7 (có mức thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng/tháng) chỉ chiếm có 0,18%. Ban soạn thảo cho rằng, thực tế nêu trên cho thấy mức thuế suất cao nhất 35% không hợp lý. Tờ trình viết, “những người nộp thuế ở bậc 6, bậc 7 cho rằng không khuyến khích người có trình độ kỹ thuật cao, năng lực điều hành giỏi ra sức lao động. Mức thuế cao sẽ làm giảm tính cạnh tranh nội bộ quốc gia và quốc tế trong thu hút các nhà quản lý, nhà khoa học, nhân lực, lao động có tay nghề cao vào Việt Nam làm việc”. Vì vậy ban soạn thảo đề xuất “Bỏ bậc thuế suất cao nhất 35%, giữ nguyên các bậc thu nhập tính thuế và thuế suất như hiện hành”.

Liệu có cách làm khác ưu ái hơn cho những người thu nhập thấp, chẳng hạn như nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 9 triệu đồng/tháng và không bỏ mức thuế suất cao nhất 35%?