Quy định rõ trách nhiệm của các Bộ trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, ngày 02/6/2025, Ủy ban đã có Báo cáo số 3697/BC-UBTVQH15 về một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Về nguyên tắc phân loại và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Điều 5 dự thảo Luật hợp nhất), tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã bổ sung quy định phân loại sản phẩm, hàng hóa dựa trên mức độ rủi ro, gồm 03 loại: Sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro thấp; sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình; sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao. Các tiêu chí phân loại và kiểm soát rủi ro bao gồm: khả năng gây hại hoặc mất an toàn; khả năng phát hiện rủi ro khi lưu thông hoặc sử dụng; mức độ phổ biến và tính chất sử dụng của sản phẩm; mức độ thiệt hại nếu rủi ro xảy ra.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho rằng, trên cơ sở phân loại nhóm sản phẩm, cơ quan quản lý Nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa sẽ áp dụng biện pháp quản lý tương ứng như miễn, giảm kiểm tra hoặc áp dụng phương thức kiểm tra sau khi thông quan (hậu kiểm); kiểm tra trước khi thông quan (tiền kiểm); giảm kiểm tra theo quy định khác của pháp luật. Dự thảo Luật đã quy định giao Chính phủ quy định tiêu chí đánh giá rủi ro, căn cứ phân loại sản phẩm, hàng hóa; việc ban hành Danh mục sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, mức độ rủi ro cao và yêu cầu quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa tương ứng; quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành, UBND cấp tỉnh trong kiểm tra việc xây dựng, ban hành Danh mục sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, mức độ rủi ro cao để bảo đảm việc quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa được chặt chẽ; đã bổ sung các quy định về Hạ tầng chất lượng quốc gia trong đó có nội dung xây dựng hệ thống giám sát chất lượng sản phẩm, hàng hóa quốc gia dựa trên nền tảng dữ liệu.

Quy định như vậy là phù hợp, vừa bảo đảm vai trò của cơ quan chủ trì, vừa đảm bảo tính chủ động của các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tập trung nguồn lực để kiểm soát nhóm hàng có nguy cơ cao và giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Về hỗ trợ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho doanh nghiệp Việt Nam (Điều 7b dự thảo Luật hợp nhất), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã bổ sung quy định hỗ trợ về tài chính, thuế, cho vay ưu đãi, lãi suất thấp; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; xây dựng và phát triển thương hiệu quốc gia; hỗ trợ áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất chất lượng cơ bản, tư vấn, xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế; thử nghiệm, giám định, chứng nhận chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo tiêu chuẩn quốc tế để hỗ trợ nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong hạ tầng chất lượng quốc gia.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và khách mời tham dự phiên họp

Ngoài ra, dự thảo Luật còn quy định nguyên tắc về ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa như ứng dụng chuyển đổi số, mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử, hộ chiếu số của sản phẩm, công nghệ số và công nghệ mới, giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này để bảo đảm chủ động, linh hoạt.

Về truy xuất nguồn gốc và minh bạch chuỗi cung ứng sản phẩm, hàng hóa (Điều 7c dự thảo Luật hợp nhất), dự thảo Luật đã bổ sung quy định sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao, việc truy xuất nguồn gốc là bắt buộc do Bộ quản lý ngành, lĩnh vực xác định và có lộ trình thực hiện, bảo đảm tính khả thi, phù hợp với năng lực của doanh nghiệp và đặc thù phát triển của từng ngành hàng; các sản phẩm, hàng hóa còn lại (hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, thấp) không bắt buộc áp dụng. Việc truy xuất nguồn gốc và minh bạch chuỗi cung ứng sản phẩm, hàng hóa phải được thực hiện trên nguyên tắc bảo đảm không gây cản trở lưu thông hàng hóa và thống nhất với quy định của pháp luật về hải quan, thương mại, thuế và phòng vệ thương mại. Việc cập nhật thông tin hàng hóa nhập khẩu lên Cổng thông tin một cửa quốc gia, giảm thủ tục hành chính; dữ liệu về hàng hóa nhập khẩu được kiểm soát thông qua nền tảng số tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước.

Đối với trách nhiệm của chủ quản nền tảng số phục vụ giao dịch điện tử trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Điều 44a dự thảo Luật hợp nhất), tiếp thu ý kiến của ĐBQH, dự thảo Luật bổ sung quy định chủ quản nền tảng số phục vụ giao dịch điện tử có trách nhiệm tuân thủ các quy định của pháp luật về giao dịch điện tử, thương mại điện tử và các quy định pháp luật khác có liên quan; có biện pháp kiểm tra, xử lý đối với hàng hóa vi phạm pháp luật về chất lượng khi phát hiện hoặc khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; bảo đảm thống nhất với quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Giao dịch điện tử và pháp luật về giao dịch điện tử.

Rà soát kỹ lưỡng các mức độ rủi ro của sản phẩm hàng hóa

Trong khuôn khổ phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng thuận với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; đồng thời tập trung đóng góp vào một số nội dung để nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Các thành viên Ủy ban Thường  vụ Quốc hội cho rằng, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, chỉnh lý để không mâu thuẫn với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời thống nhất với các luật khác trong khi áp dụng pháp luật, không để xảy ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Lê Quang Mạnh

Đối với phân loại, quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị rà soát các quy định phân loại quốc tế về quản lý rủi ro, đảm bảo các dịch chuyển từ quản lý hàng hóa theo nguy cơ mất an toàn sang quản lý hàng hóa theo mức độ rủi ro, đảm bảo không gây cản trở cho hoạt động của doanh nghiệp. Quy định những nội dung phù hợp, cần thiết mang tính chất, nguyên tắc trong luật về hạ tầng chất lượng quốc gia. Giao trách nhiệm cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, xây dựng kế hoạch phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia. Rà soát, bổ sung các chính sách về cách tiếp cận, hỗ trợ, lộ trình và cơ chế thực thi, tận dụng được lợi thế về khoa học công nghệ trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu rà soát các chủ trương, chính sách của Đảng để thể chế hóa chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp về tài chính, thuế để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Bổ sung quy định về tổ chức xây dựng, quản lý, phát triển dữ liệu phục vụ yêu cầu chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ để quản lý và kiến tạo phát triển. Tiếp tục nghiên cứu, làm rõ phạm vi bắt buộc, tự nguyện với việc truy xuất nguồn gốc và minh bạch chuỗi cung ứng sản phẩm, hàng hóa. Hỗ trợ doanh nghiệp trong ứng dụng công nghệ, quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Phát triển nền tảng truy xuất nguồn gốc điện tử chung để giảm chi phí đầu tư cho doanh nghiệp.

Mặt khác, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu rà soát đảm bảo thống nhất quy định giữa pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Nghiên cứu bổ sung quy định về chế tài ràng buộc, trách nhiệm, nghĩa vụ bảo đảm bảo mật thông tin cá nhân của người tiêu dùng, của các nền tảng giao dịch thương mại điện tử nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi của người mua. Bổ sung quy định trách nhiệm liên quan các nền tảng thương mại điện tử trong đảm bảo chất lượng. Bên cạnh đó, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị ràng buộc nghĩa vụ của nền tảng thương mại điện tử trong việc kiểm tra điều kiện pháp lý về chất lượng trước khi cho sản phẩm hiển thị trên các gian hàng. Trách nhiệm của các nền tảng thương mại điện tử trong xác minh nguồn gốc hàng hóa. Bổ sung quy định về khảo sát chất lượng sản phẩm, hàng hóa trên thị trường; quy định tần suất, tỉ lệ khảo sát định kỳ theo từng ngành hàng và bắt buộc công bố kết quả khảo sát công khai. Qua đó cảnh báo sớm cho người tiêu dùng và doanh nghiệp, đồng thời giúp cải thiện hiệu quả hậu kiểm, phân công, phân cấp rõ ràng trách nhiệm quản lý Nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo nguyên tắc rõ ràng, minh bạch. Mọi việc chỉ giao cho một cơ quan thực hiện và chịu trách nhiệm.

Về hiệu lực thi hành luật, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị nghiên cứu để luật có hiệu lực sớm đảm bảo tính khả thi, tạo điều kiện cho các chính sách đổi mới, cải cách trong luật có hiệu quả ngay lập tức, góp phần cụ thể hóa tinh thần đổi mới, cải cách đóng góp, thiết thực vào thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh

Trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa đã bổ sung quy định phân loại sản phẩm, hàng hóa dựa trên mức độ rủi ro, gồm 3 loại: sản phẩm hàng hóa có mức độ rủi ro thấp; sản phẩm có mức độ rủi ro trung bình; sản phẩm hàng hóa có mức độ rủi ro cao.

Đóng góp ý kiến vào nội dung trên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, cần rà soát kỹ lưỡng các mức độ rủi ro để phân biệt rõ sự khác nhau giữa các mức độ rủi ro của sản phẩm hàng hóa. Việc làm này cũng là để dễ dàng cho các cơ quan trong việc quản lý sản phẩm hàng hóa.

Đối với trách nhiệm quản lý Nhà nước về chất lượng sản phẩm, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ rà soát lại trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ với các Bộ có liên quan. Việc rà soát theo hướng quản lý Nhà nước từ việc cấp phép, sản xuất, nhập khẩu, kiểm soát chất lượng hàng hóa theo chức năng, nhiệm vụ của các Bộ. Theo đó, Bộ nào chủ trì thì chịu trách nhiệm toàn diện từ việc cấp phép sản xuất, nhập khẩu, kiểm soát hàng hóa.

Trên cơ sở những ý kiến đóng góp của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, Bộ sẽ tiếp thu tối đa những ý kiến đóng góp và rà soát các điều khoản của luật sao cho phù hợp, đồng bộ với các luật khác có liên quan trong quá trình hoàn thiện Luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận phiên họp

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định, đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Các thành viên Ủy ban cho rằng, cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng; đề nghị tiếp tục rà soát các khái niệm đảm bảo bao quát thống nhất trong hệ thống pháp luật, tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục rà soát, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật và các hồ sơ kèm theo trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 9.

Một số hình ảnh tại phiên họp:

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đóng góp ý kiến tại phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Trưởng Ban Pháp chế của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy giải trình, làm rõ một số ý kiến đóng góp của các  thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội.