Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đảm bảo chính xác, kịp thời, an toàn thông tin trong công tác thống kê

+ Tham dự phiên họp có: Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, Kiểm toán nhà nước và các cơ quan có liên quan.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê

Tập trung sửa đổi Luật phù hợp với công tác sắp xếp, tổ chức bộ máy nhà nước và tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các Phó Chủ tịch Quốc hội tại Phiên họp

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, so với Luật Thống kê hiện hành, dự thảo Luật sẽ giữ nguyên 37 điều; sửa đổi 35 điều, có 09 điều chỉ sửa những nội dung liên quan đến tên gọi của bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp. Trong đó, Dự thảo Luật tập trung sửa đổi 04 nhóm nội dung.

Thứ nhất, về nhóm các quy định liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Dự thảo Luật điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung, thay thế 15 điều của Luật Thống kê, trong đó chủ yếu liên quan đến điều chỉnh tên gọi của các cơ quan, đơn vị.

Thứ hai, về nhóm các quy định liên quan đến thanh tra chuyên ngành thống kê, kiểm tra chuyên ngành thống kê: dự thảo Luật thay thế “Điều 8. Thanh tra chuyên ngành thống kê” bằng “Điều 8. Kiểm tra chuyên ngành thống kê”.

Thứ ba, về nhóm liên quan đến chuyên môn, nghiệp vụ thống kê phát sinh trong thực tiễn, Dự thảo Luật điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung, thay thế 15 điều của Luật Thống kê. Trong đó, đáng lưu ý, về thời hạn thẩm định các nội dung về thống kê được điều chỉnh rút ngắn từ 20 ngày còn 10 ngày để phù hợp với yêu cầu thực tiễn, góp phần đẩy nhanh quá trình ra quyết định, đồng thời nâng cao hiệu quả, chất lượng và tính kịp thời của hoạt động thống kê phục vụ công tác quản lý, điều hành.

Thứ tư là Nhóm các quy định liên quan đến ứng dụng phương pháp thống kê, công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động thống kê nhà nước.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đóng góp ý kiến

Liên quan đến sự phù hợp với sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong sửa đổi Luật Thống kê, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, theo Điều 62 hiện hành, hệ thống tổ chức thống kê được tổ chức tập trung theo ngành dọc gồm Cơ quan Thống kê Trung ương và Cơ quan Thống kê địa phương. Cơ quan Thống kê địa phương thì bao gồm là cơ quan thống kê cấp tỉnh và cơ quan thống kê cấp huyện. Dự thảo thì sửa đổi Điều 62 theo cái hướng là Cơ quan Thống kê địa phương gồm cơ quan thống kê cấp tỉnh và cơ quan thống kê cấp cơ sở và đây đều là cơ quan ngành dọc. “Tuy nhiên, nếu mà chỉ xác định là cơ quan thống kê cấp cơ sở thì không rõ là cơ quan thống kê cấp cơ sở này ở cấp xã hay là ở khu vực? Bởi vì hiện nay chúng ta đang tổ chức là ở cấp tỉnh và cấp huyện. Bây giờ chúng ta sửa cái chữ cấp huyện thành cấp cơ sở và chỉ sửa vậy thôi thì rất không rõ và còn liên quan đến một số nhiệm vụ quyền hạn của cơ quan thống kê cấp cơ sở này gắn với chính quyền cấp xã. Đề nghị là phải làm rõ nội dung này" - Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật cũng giữ quy định tại Điều 64 của Luật Thống kê hiện hành về việc Ủy ban nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác thống kê phục vụ yêu cầu quản lý của cấp xã. Tuy nhiên, thì Điều 16 về hệ thống thông tin thống kê cấp huyện theo hiện hành cũng sửa thành là hệ thống thông tin thống kê cấp xã. Thì quy định là hệ thống thông tin thống kê cấp xã là gồm cả thông tin do cơ quan thống kê cơ sở thực hiện, tức là Hệ thống thông tin thống kê cấp xã hiện nay là bao gồm cả thông tin của cơ quan thống kê cấp cơ sở. Và tại Khoản 3 Điều 16 thì quy định người đứng đầu Cơ quan Thống kê cấp cơ sở chịu trách nhiệm quản lý Hệ thống thông tin thống kê cấp xã. Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng băn khoăn về cơ quan chịu trách nhiệm về Hệ thống thông tin thống kê ở cấp xã. “Ủy ban nhân dân cấp xã hay là Cơ quan Thống kê cấp cơ sở? Dự thảo Luật đang quy định là Cơ quan Thống kê cấp cơ sở, nhưng mà lại cũng quy định là Ủy ban nhân dân cấp xã thì chịu trách nhiệm là tổng hợp thông tin thống kê để mà phục vụ cho cái quản lý ở cấp xã. Đề nghị Ban soạn thảo cần làm rõ về chức năng nhiệm vụ của các cơ quan này sau khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy” – Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề xuất.

Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong hoạt động thống kê, đảm bảo chính xác, kịp thời

Thượng tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội

Về cơ chế phối hợp giữa Bộ Tài chính - cơ quan chủ trì của ngành thống kê với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, hiện nay Chính phủ đã giao cho Bộ Công an quản lý Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo Đề án 06, từ đó, thành lập Cục Cơ sở dữ liệu quốc gia hoạt động hiệu quả. Đồng thời Chính phủ giao Ban Cơ yếu Chính phủ cho Bộ Quốc phòng quản lý. Trong khi đó, dữ liệu cơ sở thống kê quốc gia nằm bên Bộ Tài chính. Chủ nhiệm Lê Tấn Tới băn khoăn về sự trùng lắp trong chức năng nhiệm vụ giữa các cơ quan, đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp

Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh, việc sửa Luật Thống kê phải đảm bảo là giảm gánh nặng báo cáo hành chính, bảo mật dữ liệu và tích hợp công nghệ. Các báo cáo cần tăng tính kịp thời, chính xác của các chỉ tiêu thống kê, hỗ trợ phân tích dự báo kinh tế vĩ mô. Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu cần bổ sung quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân và an ninh mạng trong thống kê. “Cái này chúng ta phải tính toán. Để làm sao xây dựng lòng tin của người dân, doanh nghiệp, khuyến khích để chia sẻ dữ liệu tự nguyện, đặc biệt trong bối cảnh hướng tới mục tiêu là 50% dữ liệu thống kê được khai thác từ nguồn hành chính vào năm 2030. Đây là chiến lược phát triển thống kê giai đoạn 2021-2030” – Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cần phân định rõ thẩm quyền giữa cấp quản lý và tăng trách nhiệm cho địa phương, tăng hiệu quả phân cấp và phân quyền theo đúng tinh thần Nghị quyết 18, đổi mới bộ máy, giúp dữ liệu của các địa phương phản ánh sát thực hơn, hỗ trợ xây dựng chính sách.

Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải phát biểu tại Phiên họp

Quan tâm nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị cần phải làm rõ hơn và thể hiện mạnh mẽ hơn việc sử dụng, phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động thống kê, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các cơ quan thống kê. “Việc chuyển đổi số cũng như Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh, xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia và việc triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia về các cái ngành lĩnh vực ví dụ như đất đai, thuế….đề nghị phải thể hiện rõ hơn trong Luật” – Chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hải đề xuất.

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu cũng đề nghị phải rà soát để đảm bảo việc sửa Luật phải đạt mục tiêu giảm tải công việc, nhất là đối với cấp xã và giảm thủ tục hành chính trong công tác thống kê.

Làm rõ chức năng nhiệm vụ các cơ quan có liên quan đến hoạt động thống kê

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo Thẩm tra sơ bộ dự án Luật

Báo cáo Thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Về hệ thống chỉ tiêu thống kê, Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính thống nhất bổ sung quy định về “hệ thống chỉ tiêu thống kê liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, liên kết vùng”. Tuy nhiên, đây là quy định mới so với quy định hiện hành, cần gắn với thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan chủ trì trong việc thu thập, báo cáo dữ liệu thống kê. Chủ nhiệm Phan Văn Mãi đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu quy định rõ về thẩm quyền, trách nhiệm, cơ quan chủ trì thực hiện đối với các chỉ tiêu thống kê liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, để bảo đảm tính khả thi, tính khách quan, trung thực, đầy đủ của dữ liệu thống kê, đồng thời tránh chồng chéo, trùng lắp giữa nhiệm vụ của các cơ quan.

Bên cạnh đó, về chức năng của cơ quan thống kê trung ương, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát lại nội dung Chính phủ bổ sung chức năng cơ quan thống kê trung ương thuộc Bộ Tài chính về “thực hiện vai trò trung tâm kết nối, tích hợp, quản lý thống nhất cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia; dự báo, xây dựng các kịch bản kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trung hạn, dài hạn”, “để bảo đảm nguyên tắc Luật quy định các nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, nhất là quy định cụ thể nội dung “dự báo, xây dựng kịch bản kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trung hạn, dài hạn” để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với Luật Tổ chức Chính phủ và quy định của pháp luật có liên quan” – Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề xuất.

Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó chủ tịch Quốc hội phát biểu ý kiến

Về nội dung này, Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó chủ tịch Quốc hội cũng bày tỏ băn khoăn về vai trò của thống kê nhà nước là vai trò trung tâm kết nối, tích hợp, quản lý, thống nhất cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, đặt vấn đề vai trò này có mâu thuẫn với Trung tâm Dữ liệu Quốc gia do Bộ Công an chủ quản không? “Cái này phải làm rõ chức năng của từng người, từng cơ quan. Mà hiện nay ở Bộ Tài chính kể cả trước đây có cả lĩnh vực Kế hoạch Đầu tư, Tài chính nói chung, đây là cơ quan tham mưu chiến lược rất quan trọng. Thế thì vai trò trung tâm kết nối này như thế nào trong khi Cơ sở dữ liệu quốc gia, Trung tâm Dữ liệu Quốc gia thì lại đặt ở cơ quan quản lý khác. Tôi đề nghị cũng cần phải làm rõ cái mối quan hệ giữa hai cơ quan này” - Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Đảm bảo tính bảo mật, chính xác và thống nhất trong hoạt động thống kê

Thượng tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu thêm về cơ chế bảo mật, bảo đảm an ninh, an toàn trong hệ thống dữ liệu thống kê để ngăn ngừa lọt lộ, khai thác thông tin trái phép trong dữ liệu thống kê, trong đó nghiên cứu thêm các luật khác mà Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đang chủ trì thẩm tra như luật Bí mật nhà nước. Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cũng đề xuất Ban soạn thảo nghiên cứu thêm nguyên tắc chia sẻ dữ liệu thống kê quốc tế.

Liên quan tới nội dung này, Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội nhận định, các số liệu thống kê cần phải thể hiện được vai trò làm cơ sở đầu vào, cơ sở khoa học thực tiễn cho tham mưu chiến lược, cần độ tin cậy cao, có thể liên thông và tránh chồng chéo, mâu thuẫn.

Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu ý kiến

Về hoạt động thống kê trong lĩnh vực du lịch, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết hiện nay các số liệu thống kê về du lịch được thực hiện bởi cả Tổng cục Thống kê và Cục Du lịch thuộc Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch. Trong đó số liệu khách du lịch quốc tế thì thường lấy theo cái số liệu của Tổng cục Thống kê và số liệu khách du lịch quốc tế là tương đối chính xác. Tuy nhiên rất nhiều địa phương về cách tính số liệu mà khách du lịch nội địa thì không chính xác. Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội đề nghị trong sửa đổi luật thống kê cần đưa cả số liệu khách du lịch nội địa và công bố số liệu ở Tổng cục Thống kê, làm cơ sở cho hoạch định chính sách.

Nhấn mạnh vai trò đầu vào, độ tin cậy chính xác, vấn đề liên thông, kết nối của công tác Thống kê

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu kết luận phiên thảo luận

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá rất là cao Cơ quan soạn thảo là Bộ Tài chính và Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính - Cơ quan chủ trì thẩm tra, đã chủ động, phối hợp tích cực và trách nhiệm trong việc xây dựng và chuẩn bị hồ sơ dự án Luật và hồ sơ cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với nhiều nội dung được nêu trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính.

Để tiếp tục hoàn thiện, bảo đảm chất lượng tốt nhất để trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan trình, Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các nội dung của dự thảo Luật, bảo đảm phù hợp với các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và định hướng đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật, nhằm khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Đồng thời, quán triệt Quyết định 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, lãng phí trong công tác xây dựng pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục phối hợp với Cơ quan chủ trì thẩm tra và các cơ quan có liên quan, trong đó xác định rõ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của công tác thống kê, như vai trò đầu vào, độ tin cậy chính xác, vấn đề liên thông, kết nối. Từ đó, cụ thể hóa bằng các quy định trong Luật, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, không chồng chéo về chức năng nhiệm vụ với các cơ quan chuyên môn khác. Đồng thời, phối hợp rà soát kỹ lưỡng các quy định tại dự thảo Luật với các luật, văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan và với các dự án Luật khác dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua tại Kỳ họp thứ 10.

Đồng thời, rà soát các quy định cụ thể về hệ thống chỉ tiêu thống kê, chế độ báo cáo thống kê, để bảo đảm phù hợp với thực tiễn triển khai, tránh phát sinh thêm thủ tục hành chính không cần thiết, bảo đảm tính khả thi trong quản lý dữ liệu, thống nhất với các quy định của pháp luật có liên quan.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần hoàn thiện các quy định về ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, phần mềm, nền tảng, cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, để phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế, khoa học công nghệ và chuyển đổi số hiện nay. Thống nhất cơ chế phối hợp liên thông với Đề án 06 về cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các bộ, ngành khác, tạo điều kiện thuận lợi trong thu thập, xử lý thông tin. Đồng thời, bảo đảm an toàn, an ninh mạng, bảo mật và độ tin cậy kịp thời của dữ liệu thống kê.

Về ứng dụng công nghệ, đảm bảo chất lượng thống kê, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các cơ quan liên quan cần rà soát, tiếp cận, hoàn thiện dự thảo Luật nhằm tăng cường tính độc lập, chuyên môn, tính minh bạch trong quy trình thống kê và độ tin cậy của số liệu. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng dữ liệu hành chính và công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng, độ chính xác của thống kê quốc gia, đáp ứng tốt hơn yêu cầu quản lý, điều hành, nhu cầu khai thác thông tin của xã hội và phù hợp với yêu cầu hội nhập, so sánh quốc tế về thống kê, hỗ trợ hiệu quả việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, giảm bớt báo cáo hành chính. "Làm rõ hơn một số vấn đề như về Cơ quan thống kê cơ sở để xử lý thông tin thống kê về Tòa án, Viện Kiểm sát, tránh lặp lại mô hình Khuyến nông khu vực. Cơ chế giám sát về số liệu thống kê, vai trò dự báo, xây dựng kịch bản kinh tế vĩ mô và các vấn đề về văn hóa xã hội khác. Cập nhật dữ liệu thống kê phục vụ hoạch định phát triển kinh tế xanh, kinh tế số và công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật" - Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, cần nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật gửi đại biểu Quốc hội, bảo đảm đúng tiến độ và bảo đảm chất lượng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Thường vụ Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao cho Ủy ban Kinh tế Tài chính chủ trì, phối hợp với Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác của Quốc hội tổ chức thẩm tra chính thức dự án Luật để trình Quốc hội xem xét quyết định tại Kỳ họp thứ 10 theo quy trình tại một kỳ họp.