Những bất cập của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân cần được sửa đổi

Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2011; Luật Tố tụng hành chính năm 2010, đều quy định hạn chế chức năng giám sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án nhân dân các cấp trong tố tụng dân sự, hành chính như: VKSND không có quyền khởi tố các vụ án dân sự, hành chính; không yêu cầu TAND áp dụng những biện pháp khẩn cấp tạm thời; không tự mình xác minh, thu thập chứng cứ, triệu tập đương sự khi vụ án còn trong giai đoạn chuẩn bị xét xử của TAND; TAND phải gửi biên bản hòa giải thành của các đương sự trong vụ án dân sự cho VKSND để xem xét tính hợp pháp; trong tố tụng dân sự, không quy định VKSND yêu cầu TAND xác minh, thu thập chứng cứ bổ sung.

Đặc biệt, trong tố tụng dân sự quy định tách bạch về trình tự, thủ tục khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động mà các đương sự có tranh chấp; trình tự thủ tục yêu cầu Tòa án giải quyết các việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động mà đương sự không có tranh chấp, họ chỉ yêu cầu Tòa án công nhận hoặc không công nhận, nhằm giúp cho đương sự thực hiện hay chấm dứt một sự kiện pháp lý nào đó. Thế nhưng, Chương IV của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân vẫn tồn tại chức năng, nhiệm vụ về những mặt công tác như đã nêu trên trong nhiều năm qua, làm cho việc áp dụng pháp luật thiếu nhất quán trong những trường hợp cụ thể. Điều đáng nói, những quy định này trong Luật còn phù hợp với thực tế khách quan. Chính vì thế, Chương IV cần được sửa đổi, bổ sung nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của VKSND được thuận lợi, góp phần bảo vệ pháp chế XHCN, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng. Cụ thể:

Chương IV. Kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, các vụ án hành chính và những việc khác theo quy định của pháp luật.

Điều 20. VKSND kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, các vụ án hành chính và những việc khác theo quy định của pháp luật, nhằm bảo đảm việc giải quyết các vụ việc đúng pháp luật, kịp thời.

Điều 21. Khi kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, các vụ án hành chính và những việc khác theo quy định của pháp luật, VKSND có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây: 1. Kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện, thụ lý, lập hồ sơ vụ án; yêu cầu TAND hoặc tự mình xác minh những vấn đề cần làm sáng tỏ nhằm phục vụ cho việc kháng nghị đúng pháp luật; 2. Tham gia các phiên tòa, phiên họp và phát biểu ý kiến của VKSND về việc giải quyết vụ việc; 3. Kiểm sát việc tuân thủ pháp luật của Thẩm phán, Hội đồng xét xử trong hoạt động xét xử; 4. Kiểm sát việc chấp hành pháp luật của những người tham gia tố tụng; 5. Kiểm sát các bản án, quyết định của TAND; 6. Yêu cầu TAND cùng cấp và cấp dưới chuyển hồ sơ vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, các vụ án hành chính và những việc khác theo quy định của pháp luật để xem xét, quyết định việc kháng nghị.

Điều 22. Khi kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, các vụ án hành chính và những việc khác theo quy định của pháp luật, VKSND có quyền kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định của TAND theo quy định của pháp luật; kiến nghị với TAND cùng cấp và cấp dưới khắc phục những vi phạm pháp luật trong việc giải quyết các vụ việc, kiến nghị các cơ quan hữu quan trong quản lý lĩnh vực, ngành, địa phương chỉ đạo, khắc phục những vi phạm pháp luật có liên quan; nếu có dấu hiệu tội phạm thì khởi tố về hình sự.