Minh bạch các loại Quỹ

Rà lại các khoản phí, lệ phí

Theo ĐB Ngô Văn Minh (Quảng Nam), điều cử tri băn khoăn mãi đến giờ vẫn chưa giải quyết được đó là không hiểu tại sao lại có nhiều khoản thu để ngoài cân đối, tức là ngoài ngân sách. "Tại sao có những khoản thu như thế? Tại sao quỹ lại ngoài ngân sách trong khi nguồn lực đất nước đang yếu kém, khó khăn, hạn chế "- ông Minh nói và cho rằng điều đó sẽ làm phân tán nguồn lực của đất nước. Vì vậy, kể cả Trung ương lẫn địa phương phải rà lại các khoản phí, lệ phí. Từ đó ông Minh kiến nghị, muốn khắc phục tình trạng hình thức để đảm bảo kỷ luật kỷ cương trong quyết định về ngân sách thì Quốc hội phải siết bằng quy trình làm ngân sách. 
Còn ĐB Khúc Thị Duyền (Thái Bình) cho rằng, hiện công khai các quỹ còn rất hạn chế, nhất là các quỹ huy động từ nhân dân. Do đó, Luật Ngân sách nhà nước lần này cần phải có quy định công khai đối với các quỹ này từ dự toán, việc sử dụng, và quyết toán sau đó. Theo bà Duyền, các cơ quan đơn vị có nguồn thu quỹ cao, nguồn thu lớn, trên diện rộng phải thường xuyên báo cáo HĐND, QH và phải chịu sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời bà Duyền đề nghị Luật cần tháo gỡ cho địa phương, đặc biệt các tỉnh có nguồn thu thấp, khó khăn về ngân sách bằng việc bổ sung quy định thẩm quyền địa phương quyết định trường hợp cụ thể hỗ trợ ngân sách.
Nhấn mạnh việc "tiền của dân phải được sử dụng đúng mục đích”, ĐB Nguyễn Thanh Thủy (Hậu Giang) đề nghị, ngân sách nhà nước phải công khai minh bạch, nguồn thu - chi phải được giám sát chặt chẽ. Cốt lõi theo bà Thủy thì nguồn thu - chi phải gắn với cải cách nền hành chính công vụ, giảm chi thường xuyên. 
Chỉ ra thực trạng hiện mới có 13 địa phương tự cân đối ngân sách, còn lại là hỗ trợ từ Trung ương, ĐB Đỗ Thị Hoàng (Quảng Ninh) kiến nghị: Cần có chế tài thanh tra, kiểm tra đối với các loại quỹ. Công khai ngân sách và giám sát cộng đồng các chương trình dự án sử dụng ngân sách nhà nước. 
Phân quyền, phân cấp, ủy quyền
Dẫn chứng theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, kỷ cương, kỷ luật ngân sách không nghiêm khi tình trạng các đơn vị sử dụng ngân sách chi tiêu lãng phí không giảm, ĐB Trương Thị Huệ (Thái Nguyên) đề nghị Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi lần này cần phải có các điều khoản khắc phục, trong đó, nội dung quan trọng nhất là khoán chi. "Có như vậy mới khắc phục phần nào tình trạng lãng phí hiện nay”- theo bà Huệ. Đồng quan điểm, ĐB Đỗ Thị Hoàng (Quảng Ninh) kiến nghị, đối với đơn vị sự nghiệp công để giảm đầu tư nhà nước và chất lượng thì cần có quy định cụ thể thực hiện giá hóa thị trường, để giảm dần trợ cấp qua giá, phí. Bà Hoàng dẫn chứng: "Đối với các loại phí, quỹ liên quan đến giáo dục đào tạo, cần thực hiện đối tác công tư để thu hút các nguồn lực xã hội như tỉnh Quảng Ninh đang thực hiện với 19 trường hợp đối tác công tư và đang chứng tỏ hiệu quả trong thực tế”.
Theo ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM), Luật Ngân sách nhà nước, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương có mối quan hệ không tách rời. Vấn đề là phân quyền, phân cấp, ủy quyền như thế nào để địa phương có thực quyền. Có thực tế ở nhiều nơi HĐND không biết quyền của mình là gì, bởi sự phân cấp không rõ ràng. "Tôi cho rằng, đối với Quốc hội, quyền rất quan trọng là quyết định ngân sách, muốn kiểm soát ngân sách thì Quốc hội cần phải là cơ quan đặt ra các yêu cầu về thu, chi chứ không thể ủy quyền”- ông Lịch chỉ rõ. 
Cùng quan điểm Luật Ngân sách nhà nước gắn với Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, trong đó có xác định vấn đề phân cấp phân quyền, ĐB Thân Đức Nam (Đà Nẵng) cho rằng, Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi cần phân định rõ giữa ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương, làm sao để HĐND có thực quyền trong quyết định vấn đề ngân sách tại địa phương. Theo ông Nam: Các đơn vị sử dụng ngân sách phải công khai việc sử dụng ngân sách, kết quả thực hiện của Kiểm toán Nhà nước, giám sát thực hiện ngân sách của cộng đồng cũng như quy định các chế tài kèm theo. Việc phân cấp cho HĐND sẽ xóa bỏ được việc lồng ghép của các cấp ngân sách. 
Trách nhiệm người đứng đầu
ĐB Bùi Đức Thụ (Lai Châu), Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đặt vấn đề: "Những năm qua chi ngân sách vượt rất lớn. Năm 2013 vượt hơn 100 ngàn tỷ đồng. Vậy luật lần này có ngăn được không? Tôi cho rằng mới chỉ hạn chế chứ chưa ngăn được”. Từ đó ông Thụ phân tích: Nguyên nhân chi do cơ chế chính sách vẫn quy định như luật cũ là cho phép chuyển nguồn ngân sách sang năm sau, tức là được ứng trước dự toán năm sau để chi. Với mức cho phép như hiện nay thì khi cần thiết Chính phủ được sử dụng nguồn dự trữ tài chính từ 30-70%. Như thế dẫn đến vượt quá dự toán chi do Quốc hội đã duyệt. Chính vì vậy, theo ông Thụ, muốn khắc phục tình trạng trên cần rà soát lại các khoản chi, hạn chế sử dụng nguồn tăng chi mà Quốc hội đã quy định. Đồng thời quy rõ trách nhiệm người đứng đầu trong sử dụng ngân sách, như thế kỷ luật  tài chính mới được tăng cường.
Chỉ ra thực tế có nhiều đơn vị đảm nhiệm thu với các khoản thu trùng lặp, đặc biệt trong các chương trình mục tiêu quốc gia, ĐB Trần Xuân Vinh (Quảng Nam) đề nghị luật cần tránh chồng chéo trong thu chi ngân sách nhất là các chương trình mục tiêu quốc gia, giảm nghèo. "Những nơi sử dụng nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ thì trước khi đầu tư phải thỏa thuận với cấp có thẩm quyền. Làm rõ tăng thu lớn là bao nhiêu phần trăm? HĐND các cấp quyết các dự án quan trọng thì nguồn vốn bao nhiêu? Tác động đến người dân như thế nào? Những vấn đề đó cần quy định rõ”- ông Vinh bày tỏ.