Luật Kinh doanh bảo hiểm: xây dựng thị trường bảo hiểm phát triển an toàn và bền vững

Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đã được xây dựng dựa trên đầy đủ các cơ sở chính trị, pháp lý. Đối với cơ sở thực tiễn, Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15 có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2023. Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành 08 văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm. Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm cũng đã đánh giá đầy đủ thực tiễn thị trường bảo hiểm trong những năm gần đây để rút ra những hướng cần sửa đổi, hoàn thiện.

Quang cảnh Phiên họp

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, mục đích ban hành Luật nhằm cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản hóa thủ tục hành chính; tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc cấp thiết cần sửa đổi. Quan điểm xây dựng Luật nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính; kế thừa những quy định hiện hành còn phù hợp và có tác động tích cực đối với thị trường bảo hiểm; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với cam kết quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành Phiên họp

Cắt giảm, đơn giản hóa nhiều điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, so với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo Luật sửa đổi 25 điều.

Đối với nội dung cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính, dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm sẽ cắt giảm đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 7 điều: bãi bỏ xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm quy định nghiêm trọng; bãi bỏ các điều kiện trước khi chính thức hoạt động; lược bỏ một số điều kiện, tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát; lược bỏ một số điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình

Bên cạnh đó, dự thảo Luật sẽ cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 02 điều: “thay việc đăng ký bằng thông báo nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm; thay việc đăng ký bằng thông báo phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm của bảo hiểm xe cơ giới” – Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết.

Về Nội dung sửa đổi, hoàn thiện, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự thảo Luật sẽ tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc khác cho doanh nghiệp tại 6 điều: sửa đổi nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe để tránh nhầm lẫn; thay đổi tên của chi nhánh, văn phòng đại diện; nới lỏng nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ; lược bỏ quy định về thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin; mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm; kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý bảo hiểm; cho phép chuyển tiếp đối với công ty thành viên của doanh nghiệp bảo hiểm.

Các đại biểu Quốc hội dự Phiên họp

Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi 05 điều để đảm bảo đồng bộ với quy định của Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp. Bãi bỏ 01 điều về hồ sơ cấp phép và thành lập doanh nghiệp bảo hiểm và một khoản tại 01 điều về hồ sơ cấp phép và thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm để giao Chính phủ quy định chi tiết các hồ sơ này. Hoàn thiện quy định về vốn trên cơ sở rủi ro tại 01 điều: cho phép áp dụng song song hai mô hình vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình

Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung 01 điều về nguyên tắc tổ chức, cá nhân góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, hoạt động đại lý và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm; bổ sung nguyên tắc đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm tại 01 điều để đảm bảo hoạt động đầu tư được an toàn và hiệu quả.

Hướng tới trọng tâm kiểm soát rủi ro và nâng cao chất lượng nhân sự trong kinh doanh bảo hiểm

Một trong những nội dung quan trọng được nêu trong thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính là nhấn mạnh sự cần thiết phải cân đối giữa việc tạo điều kiện cho thị trường phát triển và đảm bảo kiểm soát chặt chẽ an toàn hệ thống, đặc biệt trong bối cảnh thị trường bảo hiểm đang có nhiều diễn biến phức tạp. Báo cáo thẩm tra đã chỉ ra nhiều vấn đề mấu chốt cần được cơ quan soạn thảo làm rõ và điều chỉnh.

Về nguyên tắc quản lý doanh nghiệp và tính đồng bộ pháp luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh, Ủy ban đề nghị rà soát toàn diện các quy định về việc tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tính bao quát và đồng bộ với Luật Doanh nghiệp. Đáng chú ý, cơ quan thẩm tra yêu cầu làm rõ cơ sở pháp lý và thực tiễn của việc bổ sung quy định về "kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm" tại Điều 3a, đồng thời cân nhắc kỹ lưỡng sự cần thiết của việc thay thế các quy định đang dẫn chiếu theo Luật Doanh nghiệp hiện hành bằng một quy định chung. Việc bãi bỏ các điều kiện kinh doanh phải đi kèm với giải pháp thay thế hiệu quả để sàng lọc uy tín và năng lực của các tổ chức nước ngoài tham gia thị trường.

 Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra

Về nội dung hoạt động và sản phẩm bảo hiểm, một trong những điểm được tập trung làm rõ là sự tồn tại của sản phẩm bảo hiểm tử kỳ và rủi ro tử vong ngắn hạn. Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo giải trình rõ hơn về lý do duy trì hoặc bãi bỏ loại hình sản phẩm này, dựa trên đánh giá thực tiễn triển khai Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 và kinh nghiệm quốc tế. Mục tiêu là phải đảm bảo sự tách bạch, thống nhất giữa các trường hợp người được bảo hiểm tử vong thuộc các loại hình bảo hiểm khác nhau, tránh chồng chéo và bảo vệ tối đa quyền lợi người tham gia.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành việc sửa đổi điều kiện, tiêu chuẩn đối với người quản lý, người kiểm soát nhằm tháo gỡ vướng mắc về việc sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, việc nới lỏng điều kiện bằng cấp (cho phép bằng đại học chuyên môn khác có môn học về bảo hiểm) đối với các chức danh quan trọng như Giám đốc, Tổng giám đốc cần được nghiên cứu, xem xét thêm để đảm bảo trình độ chuyên môn và năng lực điều hành hệ thống.

Các đại biểu Quốc hội tham dự Phiên họp

Về thanh tra, kiểm tra và đại lý bảo hiểm, báo cáo thẩm tra đề nghị rà soát chặt chẽ các quy định về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro, ký quỹ và thu hồi giấy phép, đảm bảo không ảnh hưởng đến an toàn thị trường. Đối với hoạt động đại lý bảo hiểm, cơ quan thẩm tra yêu cầu thuyết minh rõ lý do sửa đổi nguyên tắc hoạt động tại khoản 1 Điều 127, đánh giá kỹ lưỡng nguy cơ xung đột lợi ích nhằm đảm bảo công tác quản lý nhà nước hiệu quả. Đồng thời, cần làm rõ phạm vi "kiểm tra chuyên ngành" để phân biệt với hoạt động thanh tra, tránh khoảng trống pháp lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính yêu cầu cơ quan soạn thảo tiếp thu, giải trình đầy đủ các nội dung trên để hoàn thiện Dự thảo Luật, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho thị trường bảo hiểm phát triển an toàn và bền vững./.