‘Luật Hợp tác xã là một luật khó’
- 18/04/2012
Chiều 18/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi). Tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung thảo luận, cho ý kiến về một số nội dung quan trọng còn ý kiến khác nhau như: Chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước đối với hợp tác xã; Quy định hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty, Bản chất của tổ chức hợp tác xã; Tài sản và xử lý tài sản khi giải thể hợp tác xã; Xung quanh chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước đối với hợp tác xã.
(Nguồn ảnh: OpenIDEO.com)
Theo đánh giá của các cơ quan có liên quan, bên cạnh một số kết quả đạt được, Luật Hợp tác xã năm 2003 chưa thể hiện rõ bản chất và sự khác biệt về bản chất giữa tổ chức hợp tác xã với doanh nghiệp, các tổ chức xã hội- từ thiện; Chưa thể hiện rõ tính chất phục vụ xã viên của tổ chức hợp tác xã theo tinh thần Nghị quyết 13 Hội nghị lần thứ 5, Ban chấp hành Trung ương khóa IX đã đề ra; Chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành, Ủy ban Nhân dân các cấp trong việc giám sát, kiểm tra, thi hành Luật và chính sách đặc thù khuyến khích phát triển hợp tác xã cũng chưa được quy định cụ thể trong Luật…
Tuy nhiên, theo Tờ trình về Dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi), Luật Hợp tác xã đã được Quốc hội thông qua năm 2003, có hiệu lực thi hành từ năm 2004 cũng đã bước đầu giúp cho việc tổ chức lại và khuyến khích thành lập mới hợp tác xã trên toàn quốc. Đa số thành viên của cơ quan thẩm tra dự án là Ủy ban Kinh tế tán thành với sự cần thiết phải ban hành Luật HTX (sửa đổi). Việc sửa đổi Luật Hợp tác xã lần này nhằm thể chế hoá đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tập thể, xây dựng khung pháp luật cơ bản phù hợp với bản chất của tổ chức hợp tác xã (HTX); Tăng năng lực cạnh tranh của kinh tế hộ gia đình, đặc biệt là kinh tế hộ nông dân và các cơ sở sản xuất, kinh doanh quy mô vừa và nhỏ trong điều kiện cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế.
Tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung thảo luận, cho ý kiến về một số nội dung quan trọng còn ý kiến khác nhau như: Chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước đối với hợp tác xã; Quy định hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty, Bản chất của tổ chức hợp tác xã; Tài sản và xử lý tài sản khi giải thể hợp tác xã; Xung quanh chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước đối với hợp tác xã. Trong đó, nổi bật là một số nội dung sau:
Nhấn mạnh “cơ chế đối nhân” trong quản lý HTX
Một trong những vấn đề vẫn còn có ý kiến khác nhau đó là khái niệm, bản chất của HTX.
Một số ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật, cho rằng HTX là một tổ chức kinh tế tập thể tự chủ, bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu chung, do các thành viên, cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện hợp tác với nhau về tư liệu sản xuất, sức lao động, cung cấp các sản phẩm dịch vụ, tự chủ sản xuất kinh doanh nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập, đem lại lợi ích cho thành viên.
Tuy nhiên, loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ nguyên quy định trong Luật Hợp tác xã năm 2003 quy định HTX là tổ chức kinh tế tập thể hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, tự chủ tự chịu trách nhiệm.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Phùng Quốc Hiển, đây là một luật khó. Thứ nhất, thực tế các HTX hiện đang gặp khó khăn, hoạt động chưa chất lượng và manh mún, do vậy, sứ mệnh tạo hành lang pháp lý để mô hình HTX đi vào cuộc sống là một áp lực. Thứ hai, làm sao làm rõ được sự khác biệt giữa HTX và doanh nghiệp. Hoạt động sản xuất kinh doanh của hợp tác xã phải được thực hiện như hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để hợp tác xã có thu nhập, tạo việc làm, mang lại lợi ích cho thành viên, nâng cao năng lực cạnh tranh của hợp tác xã, nhưng khác nhau căn bản về mục đích thể hiện, đó là hợp tác xã hoạt động mang lợi ích cho thành viên hiệu quả hơn so với từng thành viên đơn lẻ tự thực hiện, còn doanh nghiệp hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận.
Ông Hiển cũng cho rằng cách quy định như trong dự thảo sẽ gây hiểu lầm HTX là tự cung, tự cấp, không phù hợp với nền kinh tế thị trường. Trong khi đó, mục tiêu tiên quyết của HTX là phải sản xuất hàng hoá, khi sản lượng dư thừa thì quay lại phân phối cho thành viên.
Ông Hiển cũng cho rằng cách quy định như trong dự thảo sẽ gây hiểu lầm HTX là tự cung, tự cấp, không phù hợp với nền kinh tế thị trường. Trong khi đó, mục tiêu tiên quyết của HTX là phải sản xuất hàng hoá, khi sản lượng dư thừa thì quay lại phân phối cho thành viên.
Về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX
Cũng liên quan đến nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX, đa số ý kiến nhận thấy dự thảo Luật chưa quy định rõ nguyên tắc đặc trưng trong quản lý HTX là “cơ chế đối nhân”.
Đây là nguyên tắc quan trọng thể hiện bản chất HTX khác với loại hình doanh nghiệp.
Do đó, các thành viên đề nghị dự thảo Luật cần làm rõ, đồng thời xem xét điều chỉnh quy định thành viên được chia thu nhập còn lại chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX cho phù hợp với quy định về phân phối phần thu nhập còn lại theo mức độ sử dụng sản phẩm.
Về xử lý tài sản HTX
Về vấn đề xử lý tài sản và xử lý tài sản khi giải thể của HTX cũng vẫn còn những tranh luận.
Một loại ý kiến thứ nhất tán thành với dự thảo luật cho rằng đây là tài sản không chia, dù có biến động về thành viên thì tài sản đó vẫn cần được duy trì như là tài sản chung của cộng đồng thành viên. Việc duy trì tài sản không chia là điều kiện cần thiết cho sự tồn tại liên tục của HTX, là sự gắn kết các thành viên, ngăn ngừa các hành vi mua bán, chuyển nhượng HTX.
Trường hợp HTX giải thể, chấm dứt hoạt động thì phải chuyển tài sản cho các tổ chức phục vụ cộng đồng hoặc chính quyền địa phương quản lý.
Liên quan đến tài sản và xử lý tài sản khi giải thể hợp tác xã, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc duy trì tài sản không chia là điều kiện cần thiết cho sự tồn tại liên tục của hợp tác xã, ngăn ngừa các hành vi mua bán, chuyển nhượng hợp tác xã. Mặt khác, tài sản không chia là một trong những nguồn lực quan trọng để hợp tác xã khai thác, sử dụng, tích lũy để tái đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh.
Loại ý kiến thứ haicho rằng cần quy định tài sản không chia chỉ bao gồm phần được Nhà nước hỗ trợ giao hoặc cấp, phần còn lại nên do Hội đồng thành viên quyết định phương án xử lý để bảo đảm quyền tự chủ của HTX.
Về việc quy định chính sách ưu đãi thuế đối với hợp tác xã
Qua thảo luận các đại biểu đã đề nghị quy định chính sách ưu đãi thuế đối với một số ngành nghề, lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã, không quy định chính sách ưu đãi chung đối với tất cả các loại hình hợp tác xã, nhằm tránh sự lợi dụng danh nghĩa hợp tác xã, trá hình hợp tác xã để hưởng chính sách ưu đãi.
Về quy định hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty
Liên quan đến nội dung này, đa số các ý kiến nhất trí với dự thảo Luật cho phép hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty trực thuộc, vì phù hợp với thực tiễn trong nước và nước ngoài. Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị cần quy định rõ các tiêu chí để xác định việc thành lập công ty, nhằm mục tiêu hỗ trợ tiêu thụ, cung cấp sản phẩm dịch vụ phục vụ hợp tác xã, tránh tình trạng những công ty hoạt động trái với mục đích thành lập và bản chất của hợp tác xã.
(Nguồn ảnh: Dtv.vn)
Qua thảo luận các đại biểu đã đề nghị quy định chính sách ưu đãi thuế đối với một số ngành nghề, lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã, không quy định chính sách ưu đãi chung đối với tất cả các loại hình hợp tác xã, nhằm tránh sự lợi dụng danh nghĩa hợp tác xã, trá hình hợp tác xã để hưởng chính sách ưu đãi.
Về quy định hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty
Liên quan đến nội dung này, đa số các ý kiến nhất trí với dự thảo Luật cho phép hợp tác xã góp vốn, mua cổ phần, thành lập công ty trực thuộc, vì phù hợp với thực tiễn trong nước và nước ngoài. Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị cần quy định rõ các tiêu chí để xác định việc thành lập công ty, nhằm mục tiêu hỗ trợ tiêu thụ, cung cấp sản phẩm dịch vụ phục vụ hợp tác xã, tránh tình trạng những công ty hoạt động trái với mục đích thành lập và bản chất của hợp tác xã.
(Nguồn ảnh: Dtv.vn)