Làm rõ quy định ghi nhận giá trị tài sản sở hữu trí tuệ, tránh rủi ro thổi giá khi huy động vốn

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 11. Ảnh Lâm Hiển

Sáng 5/11, Quốc hội thảo luận tại Tổ về: Dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); Dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Tham gia thảo luận tại Tổ 11 có Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên

Lo ngại rủi ro thổi phồng giá trị tài sản sở hữu trí tuệ

Cho ý kiến đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh đánh giá cao việc tiếp thu, giải trình của Chính phủ; cơ bản nhất trí với các nội dung trong dự thảo Luật, tuy nhiên đề nghị ban soạn thảo tiếp tục hoàn thiện một số nội dung.

Cụ thể, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho biết, tại Khoản 4, Điều 1 dự thảo Luật (bổ sung Điều 8a vào sau Điều 8 Luật Sở hữu trí tuệ) quy định cho phép chủ sở hữu tự xác định giá trị và lập danh mục quản trị riêng đối với các quyền sở hữu trí tuệ chưa đáp ứng điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán.

Đại biểu nhất trí với việc ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán phải tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực kế toán và tài chính. Tuy nhiên, dự thảo Luật hiện chưa làm rõ hoặc chưa dẫn chiếu đến quy định pháp luật nào về nội dung điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán. “Nếu không có cách hiểu thống nhất sẽ dẫn đến việc áp dụng khác nhau trong thực tế, ảnh hưởng đến giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn”. Phân tích như vậy, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ về pháp luật quy định, hướng dẫn về "điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán".

Bên cạnh đó, đề nghị làm rõ quy định về việc cho phép tự xác định giá trị khi góp vốn/huy động vốn có chứa đựng rủi ro về tính minh bạch và khách quan hay không? Liệu có thể dẫn đến tình trạng lách luật, thổi phồng giá trị tài sản, dẫn đến gây thiệt hại cho các cổ đông, nhà đầu tư khác.

Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh phát biểu. Ảnh Lâm Hiển

Phân tích kỹ hơn, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh lo ngại, việc yêu cầu chủ sở hữu tự xác định giá trị có thể hạn chế vai trò của bên thứ ba. Nếu mình tự xác định, mình muốn đạt được giá trị do mình định đoạt rồi, bên thứ hai góp vốn với mình, hai bên cũng đồng thuận; vậy câu hỏi đặt ra là bên thứ ba họ sẽ làm gì?. Trên thực tế có rất nhiều tổ chức định giá, vậy vai trò tổ chức này trong việc họ được tham gia định giá, nếu có họ tham gia vào liệu có khách quan hơn không?.

Cũng theo Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, việc lập danh mục tài sản riêng, có thể vi phạm các điều cấm trong pháp luật kế toán. Cụ thể, Khoản 3, Điều 13 của Luật kế toán nghiêm cấm hành vi để ngoài sổ sách kế toán tài sản nợ phải trả của đơn vị kế toán hoặc có liên quan đến đơn vị kế toán. Do đó, nếu không có hướng dẫn chi tiết việc phải quản trị riêng có thể dẫn đến mâu thuẫn pháp lý hoặc sai phạm thực hiện.

“Tôi cho rằng cần có thêm các quy định chi tiết, minh bạch mang tính khách quan trong việc xác định giá trị quyền sở hữu trí tuệ để tránh tạo ra rủi ro pháp lý sau này cũng như việc quản lý tài sản”, đại biểu nhấn mạnh. Bên cạnh quy định tại khoản 2 Điều 8a về việc Chính phủ có trách nhiệm quy định nguyên tắc chung về xác định giá trị, đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu có thêm cơ chế kiểm soát độc lập đối với các giao dịch góp vốn.

Đại biểu Lò Thị Luyến, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên. Ảnh Lâm Hiển

Cùng mối quan tâm, Đại biểu Lò Thị Luyến, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên cho rằng, việc cho phép chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ tự xác định giá trị có thể dẫn đến không trung thực khi định giá (nâng cao lên so với giá trị thực), định giá không chính xác (thấp quá hoặc cao quá), khi chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ dùng quyền sở hữu trí tuệ để thực hiện các giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn theo quy định tại khoản này có thể gặp khó khăn trong giao dịch hoặc khi xảy ra tranh chấp thì các cơ quan có thẩm quyền xử lý cũng sẽ gặp khó khăn.

Do đó đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị, nội dung chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ được tự xác định giá trị và lập thành danh mục riêng để quản trị cần giao cho Chính phủ quy định chi tiết hồ sơ, trình tự thủ tục tự xác định giá trị, và cần xem xét có quy định giao cho một tổ chức là cơ quan nhà nước thẩm định giá hoặc một tổ chức định giá độc lập để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao dịch liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ. “Nếu quy định chung chung như dự thảo thì chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ có thể sẽ dễ để tự xác định giá trị theo cách hiểu và cách làm mang tính cá biệt riêng lẻ nhưng sẽ mịt mù về hồ sơ thủ tục và việc tự định giá đó có đúng hay không, có sử dụng kết quả đó để thực hiện được các giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn... hay không lại là một chuyện khác, tính khả thi của quy định này là khó”, đại biểu Lò Thị Luyến cho biết.

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ. Ảnh Lâm Hiển

Không quy định mức trần cụ thể trong bồi thường thiệt hại vật chất do Toà án ấn định

Tại Khoản 67 Điều 1 dự thảo Luật (sửa đổi, bổ sung điểm d khoản 1 Điều 205 của Luật Sở hữu trí tuệ) quy định mức bồi thường thiệt hại vật chất do Tòa án ấn định "không quá 1 tỷ đồng". Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, bày tỏ nhất trí với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về việc không nên quy định mức trần cụ thể trong dự thảo Luật vì quy định này không phù hợp với chủ trương đổi mới tư duy pháp luật theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW. Do đó đại biểu đề nghị cần theo hướng Luật quy định nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết hoặc để Tòa án linh hoạt quyết định. Việc quy định mức trần 1 tỷ đồng có thể là quá thấp đối với một số trường hợp trong thực tế, ví dụ như xâm phạm Sở hữu trí tuệ quy mô lớn. Điều này sẽ hạn chế Tòa án trong việc ấn định mức bồi thường cần dựa trên các căn cứ thực tế và mức độ thiệt hại. Do vậy, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị cần cân nhắc giao kỹ lưỡng quy định về mức trần bồi thường để bảo đảm tính ổn định của điều luật và tính khả thi trong thực tiễn.

Đại biểu Tô Ái Vang, Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ. Ảnh Lâm Hiển

Làm rõ trách nhiệm pháp lý khi Trí tuệ nhân tạo vi phạm quyền Sở hữu trí tuệ 

Góp ý đối với quy định tại Điều 3 - Đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, Đại biểu Tô Ái Vang, Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung, quy định “Đối tượng quyền tác giả, bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan, đến quyền tác giả, bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu cáp, mang chương trình được mã hóa, tín hiệu vệ tinh, mang chương trình được mã hóa.”

Để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ Đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị ban soạn thảo xem xét, bổ sung 2 đối tượng phát sinh, đó là: đối tượng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và đối tượng là phóng viên, các tổ chức báo chí.

Theo đại biểu lý giải, hiện nay, trí tuệ nhân tạo đã tạo ra các tác phẩm như âm nhạc, văn học, nghệ thuật… Vì thế, cần có quy định rõ ràng, về quyền tác giả, đối với các tác phẩm được làm ra và xác định chủ sở hữu, về quyền và trách nhiệm của người lập trình, của các nhà cung cấp dịch vụ trung gian và cơ chế phối hợp liên ngành, trong xử lý tranh chấp, khi có tình huống vi phạm bản quyền xảy ra.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa, Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ phát biểu

Về bổ sung đối với đối tượng là các tổ chức, phóng viên báo chí, theo Đại biểu Tô Ái Vang, các cơ quan báo chí và phóng viên, cần một hành lang pháp lý, để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, giúp họ có thêm động lực, để đầu tư vào nội dung gốc, có chất lượng cao, thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong hoạt động báo chí chuyên nghiệp và thúc đẩy sự phát triển bền vững, của ngành truyền thông, trong bối cảnh kinh tế số. “Đặc biệt, Việt Nam đã tham gia các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đòi hỏi hệ thống pháp luật về Sở hữu trí tuệ, phải được sửa đổi, để phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, trong đó, đối tượng là các tổ chức, phóng viên báo chí phải được nội luật hóa, các cam kết này, là điều rất cần thiết”, đại biểu nhấn mạnh.

Đối với Chính sách của Nhà nước về Sở hữu trí tuệ, Đại biểu Tô Ái Vang cho rằng, mặc dù, dự thảo Luật đã có những sửa đổi bổ sung chính sách mới. Tuy nhiên, thực tiễn trong phát triển kinh tế số và công nghệ mới, đặt ra nhiều thách thức, cần bổ sung thêm các chính sách. Cụ thể, đại biểu đề nghị cần bổ sung chính sách về Trí tuệ nhân tạo, để xác định ai là chủ sở hữu, đối với các tác phẩm, sáng chế, được tạo ra hoàn toàn bởi Trí tuệ nhân tạo và tư cách pháp lý của Trí tuệ nhân tạo trong hoạt động sáng tạo, đồng thời trách nhiệm pháp lý thuộc về ai, khi Trí tuệ nhân tạo vi phạm quyền Sở hữu trí tuệ của người khác?

Cùng với đó, cần bổ sung chính sách bảo vệ Sở hữu trí tuệ trong môi trường kỹ thuật số, đối với hoạt động vi phạm Sở hữu trí tuệ trên Internet, như: buôn bán hàng giả, diễn ra nhanh chóng và khó kiểm soát. Cần tăng cường hợp tác với các nền tảng số, có trách nhiệm cao hơn trong việc ngăn chặn và gỡ bỏ nội dung, sản phẩm vi phạm Sở hữu trí tuệ. Đồng thời, tăng cường cơ chế hợp tác quốc tế, để xử lý các vi phạm, có yếu tố nước ngoài. Theo đại biểu Tô Ái Vang, trong nền kinh tế dữ liệu, dữ liệu lớn là tài sản quan trọng, rất cần có các quy định pháp lý rõ ràng, về quyền sở hữu, khai thác và bảo vệ dữ liệu, tránh việc độc chiếm hoặc lạm dụng dữ liệu trái phép.