Góp ý dự thảo luật Bảo hiểm tiền gửi: Băn khoăn chuyện ai quản lý tổ chức bảo hiểm tiền gửi
- 11/11/2011
Sau 10 năm hoạt động, bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đã đóng góp quan trọng vào hệ thống tài chính quốc gia và trở thành một thiết chế không thể thiếu tại bất kỳ nền kinh tế nào. Bảo hiểm tiền gửi không chỉ góp phần bảo vệ tốt cho người gửi tiền và duy trì nâng cao niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng. Nhất là trong bối cảnh hiện nay có rất nhiều các loại tín dụng đen làm niềm tin của người dân giảm sút. Đây cũng là lý do vì sao dự thảo Luật Bảo hiểm tiển gửi lại nhận được sự quan tâm của cả người dân và tạo thành một phiên thảo luận sôi nổi tại hội trường Quốc hội.
Bảo hiểm tiền gửi nên là một định chế độc lập
Theo dự thảo luật quy định thì tổ chức bảo hiểm tiền gửi do Ngân hàng Nhà nước thành lập và quản lý Nhà nước với mục đích đảm bảo sự an toàn và đảm bảo quyền lợi của người dân. Tuy nhiên, quy định này xem ra được nhiều ĐBQH cho là có thể dẫn đến tình trạng "vừa đá bóng vừa thổi còi”, khiến Ngân hàng Nhà nước "ôm đồm” quá nhiều việc. Trên thực tế, Ngân hàng Nhà nước xưa nay vẫn là cơ quan thực thi các chính sách về tiền tệ, cấp giấy phép cũng như trực tiếp quản lý các hệ thống tín dụng và hoạt động của hệ thống ngân hàng trong toàn quốc. Trong khi đó, chức năng của bảo hiểm tiền gửi là bảo vệ về quyền lợi của người gửi tiền, bảo đảm an toàn và lành mạnh hệ thống của ngân hàng nhằm nâng cao niềm tin của người dân, bảo đảm việc giám sát hệ thống tài chính quốc gia. Bên cạnh đó, bảo hiểm tiền gửi phải có chức năng giám sát để nhằm minh bạch, công khai trách nhiệm cũng như tránh sự bảo lãnh ngầm. Quan trọng hơn nữa là bảo vệ an toàn của tổ chức bảo hiểm, nhằm hạn chế khả năng xảy ra đổ vỡ, bảo đảm sự ổn định và an toàn cho hệ thống ngân hàng, giảm thiểu các nguy cơ về tổn thất vỡ các quỹ tín dụng. chính vì lý do này mà nhiều ĐB QH đã đề nghị nên tách bảo hiểm tiền gửi ra khỏi sự quản lý của Ngân hàng Nhà nước nhằm tạo sự độc lập cho tổ chức này. Bảo hiểm tiền gửi đã phát triển qua ba mô hình:
Theo thống kê đánh giá thì bảo hiểm tiền gửi đã phát triển qua 3 mô hình: mô hình chi trả, mô hình chi trả với quyền mở rộng và mô hình giảm thiểu rủi ro. Trong đó, mang lại hiệu quả nhất hiện nay là mô hình giảm thiểu rủi ro được hầu hết các nước trên thế giới áp dụng. Đặc điểm của mô hình này là tính độc lập và chủ động tương đối của bảo hiểm tiền gửi. Tổ chức bảo hiểm tiền gửi có chức năng giám sát và kiểm tra sự an toàn, mức độ rủi ro của các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi. Đây cũng là lý do để ĐB Trương Minh Hoàng (Cà Mau) nêu quan điểm: Nếu theo như đề xuất trong dự thảo luật Ngân hàng Nhà nước là cơ quan thành lập và quản lý tổ chức bảo hiểm tiền gửi. thì vai trò quản lý và ý nghĩa của tổ chức bảo hiểm tiền gửi sẽ giảm đi. Đồng thời, khiến cho Ngân hàng Nhà nước trở thành một cơ quan phải giải quyết nhiều mục tiêu cùng một lúc dẫn tới các mâu thuẫn ích lợi. ĐB này lý giải: Khi Ngân hàng Nhà nước vừa là cơ quan thực hiện thi hành chính sách tiền tệ, cơ quan cấp phép, cơ quan giám sát các tổ chức nhận tiền gửi đồng thời lại là cơ quan bảo hiểm quyền lợi cho người gửi tiền thì… Ngân hàng Nhà nước khó đạt được cùng một lúc nhiều mục tiêu đã đề ra cũng như sẽ có xu hướng trực tiếp sử dụng tiền thuế của người dân trong trường hợp xử lý ngân hàng yếu kém và giải quyết thi hành trong chi trả.
Tăng số tiền chi trả, bảo hiểm cả đồng ngoại tệ và vàng
Đây cũng là một điểm thu hút sự chú ý của nhiều ĐBQH; bởi với số tiền bảo hiểm được chi trả tối đa là 50 triệu đồng so với tình hình lạm phát hiện nay thì quá ít ỏi (chỉ bẳng khoảng 2,5 lần so với thu nhập bình quân đầu người ở nước ta). Vì lẽ đó, nhiều ĐB đề nghị, nên tăng số tiền chi trả ít phải từ 5 lần trở lên so với thu nhập bình quân đầu người/ năm; tức là, tương đương 150 triệu đồng trở lên. ĐB Trần Du Lịch (TP. Hồ Chí Minh) nêu ví dụ: Năm 2005, quy định mức bảo hiểm tiền gửi là 50 triệu thì có ý nghĩa; tuy nhiên, đến năm 2011, theo tinh hình hiện hành thì nó đã mất ý nghĩa. ĐB này đề nghị cần tăng mức phí bảo hiểm tiền gửi giống như một biện pháp tăng niềm tin cho những người gửi tiền.
Đối với quy định chỉ bảo hiểm tiền gửi là đồng nội tệ (điều 18) chứ không bảo hiểm ngoại tệ và vàng; có ý kiến bày tỏ sự đồng tình vì cho răng nó phù hợp với chính sách ngoại hối của ta và hướng đến mục tiêu chống tình trạng đô la hoá để trên lãnh thổ Việt Nam chỉ sử dụng đồng Việt Nam. Tuy nhiên, lại có nhiều ý kiến tỏ ra không đồng tình. ĐB Nguyễn Ngọc Bảo (Vĩnh Phúc) nêu quan điểm: Tiền gửi bằng vàng, ngoại tệ là hợp pháp và được Nhà nước khuyến khích nhằm thu hút tiền gửi bằng ngoại tệ, vàng. Hơn nữa, hiện, tình trạng vàng, ngoại tệ đang tích lũy trong dân hoặc trôi nổi trên thị trường rất lớn. Nếu muốn thu hút thì Nhà nước cần có chính sách bảo hiểm đối với loại tiền gửi bằng vàng, bằng ngoại tệ. Còn , để tránh hiện tượng giao dịch bằng vàng hoặc ngoại tệ, việc tính phí bảo hiểm và chi trả bảo hiểm đối với người gửi tiền bằng vàng, ngoại tệ sẽ được quy đổi ra Việt Nam đồng- ĐB này đề xuất. Cũng có ý kiến cho rằng, bảo hiểm tiền gửi cho cả tiền gửi bằng đô la sẽ cổ súy cho việc cất trữ đô la, điều này cũng không hoàn toàn đúng bởi một khi sức mua Việt Nam đồng ổn định, uy tín được nâng cao, người dân tin tưởng vào đồng Việt Nam thì lập tức cất giữ bằng các loại ngoại tệ cũng như vàng sẽ giảm. Không chia sẻ quan điểm bảo hiểm tiền gửi ngoại tệ sẽ góp phần tăng thêm tình trạng đô la hoá nền kinh tế, ĐB Phạm Huy Hùng (Hà Nội) cho rằng: Đô la hóa mạnh nhất chính là ở chỗ thanh toán chi trả trong dân bằng đô la, cho vay bằng đô la của các tổ chức tín dụng. Còn khi dân cư có ngoại tệ, các ngân hàng thương mại huy động vào ngân hàng chính là hành vi hạn chế đô la hóa. Tuy nhiên, ĐB Phạm văn Quý (Nghệ An) lại cho rằng bảo hiểm tiền gửi chỉ là đồng nội tệ là hợp lý vì các nước lớn như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc... đều làm vậy!