Giáo dục phổ thông cần gắn với việc học nghề cho học sinh

Toàn cảnh phiên họp

Tiếp tục Phiên họp thứ 48, sáng 13/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Hoàn thiện giáo dục nghề nghiệp đảm bảo tương thích với yêu cầu phát triển nguồn nhân lực

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, trong xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng, hệ thống giáo dục nghề nghiệp cần được hoàn thiện để đảm bảo tương thích với các chuẩn mực quốc tế cũng như yêu cầu phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, kết quả rà soát thực tế và tiếp thu kinh nghiệm quốc tế cho thấy Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 có một số nội dung chưa đồng bộ với Luật Giáo dục và pháp luật có liên quan; có khoảng trống pháp lý; có những quy định chưa phù hợp với đào tạo ở một số lĩnh vực đặc thù; một số quy định quá chi tiết gây khó khăn trong tổ chức thực hiện; chưa phù hợp với thực tiễn.

Xuất phát từ cơ sở chính trị, pháp lý, cơ sở thực tiễn nêu trên, việc xây dựng Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) để khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật Giáo dục nghề nghiệp hiện hành.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn

Phạm vi điều chỉnh của Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) quy định về hệ thống giáo dục nghề nghiệp, tổ chức và hoạt động của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chính sách và quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam. Đối tượng áp dụng của Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) áp dụng đối với cơ sở Giáo dục nghề nghiệp, cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Cần xác định trung học nghề là chương trình thuộc hệ thống đào tạo nghề hay thuộc hệ thống giáo dục phổ thông

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định, Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nội dung dự thảo Luật đã thể chế hóa chủ trương của Đảng về giáo dục; phù hợp với quy định của Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế. Hồ sơ dự án Luật đủ thành phần theo quy định.

Các lãnh đạo Quốc hội tham dự phiên họp

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý một số vấn đề. Theo đó, về chương trình, trình độ đào tạo và văn bằng, chứng chỉ, việc bổ sung chương trình trung học nghề nhằm đáp ứng nhu cầu của người học hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông kết hợp với học nghề; góp phần thực hiện chủ trương phân luồng, liên thông trong giáo dục. Tuy nhiên, cần xác định trung học nghề là chương trình thuộc hệ thống đào tạo nghề hay thuộc hệ thống giáo dục phổ thông hay tích hợp giữa hai hệ thống này; làm rõ cơ sở xác định tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông.

Về cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp (Điều 6), dự thảo Luật mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp nghiệp (cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, hợp tác xã), tuy nhiên, chỉ tập trung quy định các cơ sở và chương trình chính quy (sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, trung học nghề). Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định các hình thức, cơ sở đào tạo nghề thường xuyên, không chính quy. Việc bổ sung cơ sở giáo dục đại học được đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp không chỉ căn cứ vào lĩnh vực, ngành, nghề đào tạo mà cần tính đến yếu tố năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục để khai thác thế mạnh của các cơ sở giáo dục đại học, nhất là trường đại học địa phương được thành lập trên cơ sở nâng cấp hoặc sáp nhập từ trường cao đẳng, có lợi thế về đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, đối với cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp (Điều 10), việc bỏ thiết chế hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng. Đây là mô hình quản trị gắn với quá trình tự chủ, nhưng trên thực tế, nhiều hội đồng trường còn hình thức, quyền hạn và trách nhiệm chưa rõ ràng. Tuy nhiên, cần nghiên cứu, quy định theo hướng giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục; tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ sở giáo dục.

Về hội đồng trường của cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục (Điều 13), Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị bổ sung cụm từ “cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục” vào tên Điều 13. Ủy ban tán thành việc quy định Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục tư thục, tránh việc nhà đầu tư can thiệp quá sâu vào hoạt động chuyên môn của nhà trường, có thể dẫn tới đặt nặng yếu tố thương mại, không chú trọng chất lượng đào tạo. Đề nghị quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm pháp lý của chủ tịch hội đồng trường, cơ cấu hợp lý thành phần hội đồng trường để bảo đảm vận hành hiệu quả.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và khách mời tham dự phiên họp

Về giảng viên, giáo viên, người dạy nghề, Thường trực Ủy ban đề nghị rà soát, không quy định lại chính sách đối với giảng viên, giáo viên đã được quy định trong Luật Nhà giáo; chỉ quy định các chế độ, chính sách đặc thù. Việc quy định giảng viên, giáo viên đồng cơ hữu là chức danh mới, địa vị pháp lý của đối tượng điều chỉnh này chưa thực sự rõ ràng, có thể dẫn đến những vướng mắc trong việc thực hiện các chế độ, chính sách về lương, bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác liên quan. Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc, làm rõ.

Về sự tham gia của các doanh nghiệp, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ vai trò và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tham gia xây dựng chương trình, giảng dạy, thực tập và đánh giá; làm rõ điều kiện để doanh nghiệp tham gia đào tạo giáo dục nghề nghiệp.

Đại diện các Bộ ngành tham dự phiên họp

Về tài chính, tài sản, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ cơ chế tài chính, ưu đãi thuế, đất đai, tín dụng đồng bộ với quy định các luật chuyên ngành; quy định rõ hơn cơ chế, điều kiện và ưu đãi cụ thể để thúc đẩy mô hình hợp tác công tư; làm rõ cơ sở để xác định "mức ưu đãi cao nhất" và "ưu đãi đặc biệt" trong chính sách ưu đãi tài chính.

Chú trọng chính sách đãi ngộ cho cả giáo viên và học sinh học nghề, hỗ trợ cho các trường nghề tư nhân phát triển

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra khi sửa đổi dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp phải bám sát dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại. Trong đó, Ban soạn thảo dự án Luật cần làm rõ về chương trình đào tạo trung học nghề, cao đẳng nghề; làm rõ thầy ở đâu, thợ ở đâu trong xã hội?

Nhấn mạnh giáo dục phổ thông cần gắn với việc học nghề cho học sinh, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đây là bước quan trong trong quá trình phân luồng, phát triển kỹ năng sớm của học sinh sau cấp Trung học cơ sở. Tuy nhiên, khi xác định rõ được vấn đề này thì các cơ quan cũng cần nghĩ tới việc giải quyết văn bằng tương đương để khi học sinh học nghề xong thì giá trị văn băn học nghề sẽ như thế nào.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến tại phiên họp

Để học sinh tốt nghiệp nghề có việc làm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng yêu cầu ngành Giáo dục và các cơ quan liên quan đẩy mạnh hợp tác công tư, hợp tác giữa Chính phủ, các Bộ ngành với doanh nghiệp, hội đoàn để giáo dục nghề nghiệp đa dạng, đào tạo được nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, kỹ năng chất lượng cao đáp ứng được yêu cầu ở trong nước và cạnh tranh với các nước khác.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, hiện nay, nhiều tỉnh thành đều có trường trường đại học, cao đẳng, trung cấp nghề nhưng nhiều học sinh, sinh viên tốt nghiệp vẫn khó xin được việc làm. Vì thế, chú trọng chính sách đãi ngộ cho cả giáo viên và học sinh học nghề, hỗ trợ cho các trường nghề tư nhân phát triển; đẩy mạnh giáo dục khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong dạy nghề. Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tăng cường kiểm định chất lượng dạy nghề, cấp văn bằng, chứng chỉ... Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác truyền thông để người dân hiểu rõ hơn về Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), có định hướng cho con em về nghề nghiệp và để các cơ quan, đơn vị cùng tham gia.

Với sự đóng góp ý kiến của Chủ tịch Quốc hội và các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sửa đổi Luật Giáo dục nghề nghiệp. Trong đó, chú trọng đến chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối liên thông giữa trường nghề, doanh nghiệp một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, phát huy thế mạnh của khoa học công nghệ trong giáo dục dạy nghề... Những ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục nghiên cứu trong quá trình hoàn thiện Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu kết luận phiên họp

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp thu tối đa ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, các ý kiến thẩm tra của Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng giao thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội hoàn thiện Báo cáo thẩm tra chính thức. Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan hoàn thiện các ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách trong thời gian tới, trước khi trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.