Giáo dục đại học: khuyến khích tự chủ trên cơ sở đảm bảo chất lượng đào tạo

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi)

Theo Tờ trình của cơ quan chủ trì soạn thảo, Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) gồm 09 chương, 45 điều, giảm 27 điều so với Luật Giáo dục đại học hiện hành. Nhiều ý kiến đánh giá dự thảo Luật đã có nhiều quy định mới, mang tính đột phá so với luật cũ như đã định vị được vai trò tiên phong của giáo dục đại học; thiết kế được các cơ chế tạo đột phá trong quản trị cũng như phương thức quản lý nhà nước; đa dạng hóa nguồn lực và bảo đảm công bằng giữa các chủ thể tham gia hoạt động giáo dục đại học; tạo cơ chế chính sách đột phá huy động mọi nguồn lực, kiến tạo môi trường phát triển, sân chơi cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục... Tuy nhiên, để các cơ chế, chính sách về giáo dục đại học đáp ứng được tình hình mới, vẫn cần phải sửa đổi, bổ sung một số chính sách trọng tâm.

 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đọc tờ trình dự thảo luật

Tự chủ đại học là tự quyết về quản lý, quản trị, chương trình và tài chính

Cho ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nhận định, Dự án luật cần phải ưu tiên tối đa mức độ tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, tự chủ ở đây không chỉ hiểu theo nghĩa tự chủ tài chính mà còn phải tự chủ trong phương thức quản lý, trong thiết kế chương trình đào tạo. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhấn mạnh: “Kể cả cơ sở giáo dục nhận phần lớn kinh phí hoạt động từ ngân sách Nhà nước, nhưng các cơ sở đó vẫn phải được quyết định chương trình đào tạo; vẫn phải được quyết định tuyển chọn giáo viên chứ không phải là nơi khác quyết hộ. Phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền thì mới khai thác hết được năng lực quản lý của các cơ sở giáo dục đào tạo đại học”.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi

Cũng đề cập đến vấn đề tự chủ tuyển dụng giáo viên, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hoàng Duy Trinh cho rằng, hiện nay tình trạng thiếu giáo viên vùng cao diễn ra ở nhiều nơi, tuy nhiên, cơ chế tuyển dụng giáo viên, phân bổ giáo viên thì lại phụ thuộc vào các cơ quan trung ương. Điều này dẫn đến tình trạng có lớp, có trường, có học sinh nhưng thiếu người dạy. Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nhấn mạnh, cần phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương để sớm hoàn thành việc bổ sung giáo viên tại các vùng sâu vùng xa.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hoàng Duy Trinh

Siết chặt kiểm định để đảm bảo chất lượng đào tạo

Cho ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, cần phải siết chặt cơ chế kiểm định chương trình đào tạo. Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, các ngành như giáo dục, luật và chăm sóc sức khỏe đều là các ngành học đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, hiện có rất nhiều cơ sở giáo dục được cấp phép đào tạo các ngành trên mà chưa được kiểm định chất lượng đầy đủ. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định chỉ rõ thực trạng: “Tôi biết có không ít trường dạy luật mà không có giáo trình gì cả. Thậm chí không có cả giảng viên cơ hữu. Hay như tôi hỏi các đồng chí về ngành đào tạo y dược và y dược cổ truyền thì hiện nay cũng khoảng độ 40 – 50 cơ sở đào tạo. Số lượng nhiều thế này thì không biết chất lượng thế nào? Không biết có đủ thầy giáo, phòng thí nghiệm để phục vụ công tác đào tạo không?”

Đề xuất giải pháp để khắc phục bất cập trong công tác kiểm định chất lượng đào tạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, cần phải có những quy định chặt chẽ về điều kiện cơ sở vật chất, giảng viên cơ hữu tối thiểu; có giáo án, giáo trình, chương trình học đầy đủ thì mới được cấp phép mở ngành. Trong trường hợp các cơ sở giáo dục đại học kiểm định không đạt chất lượng thì có thể cho khắc phục, nếu khắc phục không được thì nhất quyết rút giấy phép đào tạo. 

 Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định

Đề cập tới các đơn vị đào tạo giáo dục ngoài công lập, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài Chính của Quốc hội Lê Quang Mạnh chỉ rõ, nhiều cơ sở đang chạy theo cơn lốc thương mại hóa, tập trung vào việc tối đa hóa nguồn lợi kinh tế mà bỏ qua chất lượng của các dịch vụ giáo dục. Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài Chính của Quốc hội Lê Quang Mạnh bày tỏ: “Chúng ta nên tập trung nhiều hơn nữa vào việc giám định các chương trình giáo dục và cấp bằng; cho phép cung cấp các thông tin minh bạch cho người học nhiều hơn để người học có thể lựa chọn. Nếu chúng ta chỉ tập trung vào giám định các cơ sở giáo dục thì chúng ta mới chỉ xem xét bước đầu. Dù trường có tốt, hay có nhiều giảng viên nhưng nếu như sản phẩm không đạt thì cũng không đảm bảo được chất lượng đào tạo”.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Lê Quang Mạnh

Bên cạnh những ý kiến trên, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất dự án luật cần bổ sung các cơ chế hỗ trợ đặc thù cho vùng sâu vùng xa, cũng như cơ chế hỗ trợ đặc biệt đối với ngành sư phạm - ngành học đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục chung của đất nước./.