Dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam: Nâng cao vị thế và sức mạnh của cảnh sát biển
- 13/07/2018
Đó là yêu cầu của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khi cho ý kiến về dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam tại Phiên họp thứ 25 của UBTVQH. Theo đó, các quy định trong dự thảo Luật phải thể hiện rõ, cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, nhưng thực hiện nhiệm vụ dân sự, bảo đảm thông lệ quốc tế.
Quy định là lực lượng dân sự sẽ khó hoạt động
Xác định vị trí của cảnh sát biển là vấn đề khó, vốn đã có tranh luận ngay khi cho ý kiến lần đầu về dự án Luật này tại Kỳ họp thứ Năm. Nay tại Phiên họp thứ 25, các thành viên UBTVQH tiếp tục đặt vấn đề cảnh sát biển là lực lượng dân sự hay là lực lượng vũ trang?
Có quan điểm cho rằng, hiện nay, việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển đứng trước nhiều khó khăn, thách thức; tình hình an ninh, trật tự trên biển diễn biến khó lường; tình hình tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tổ chức và tội phạm ma túy diễn biến phức tạp. Các mối đe dọa an ninh truyền thống, phi truyền thống gia tăng, môi trường hoạt động trên biển khắc nghiệt, khiến nhiều cán bộ, chiến sĩ cảnh sát biển Việt Nam thường xuyên đối diện với rủi ro, thách thức, thậm chí có thể hy sinh. Vì vậy, trong Báo cáo Một số vấn đề xin ý kiến UBTVQH về dự thảo Luật Cảnh sát biển, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhấn mạnh: Nếu quy định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng dân sự sẽ khó đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, nhất là việc tham gia giải quyết các tình huống quốc phòng, an ninh trên biển như thời gian qua.
Tuy nhiên, ở góc nhìn khác, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu lưu ý, khi phân tích về vị trí của cảnh sát biển cho thấy, cảnh sát biển phải đối mặt với tình hình an ninh trật tự diễn biến phức tạp, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tổ chức, tội phạm ma túy, an ninh truyền thống, phi truyền thống… Thực chất đây là những vấn đề mang tính chất chấp pháp chứ không thuộc về chiến đấu của lực lượng vũ trang. Nếu quy định cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, thì cảnh sát biển phải là lực lượng chiến đấu. Khi xảy ra xung đột trên biển, cảnh sát biển buộc phải nổ súng, nghĩa là như quân đội, chứ không thể chấp pháp, làm nhiệm vụ bảo vệ an ninh trật tự được.
Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam Nguyễn Văn Sơn đã có giải trình trước UBTVQH về vị trí của cảnh sát biển. Theo đó, hiện trên thế giới đã có lực lượng chấp pháp trên biển, bảo vệ bờ biển (coast guard). Từ “coast guard” được sử dụng rất nhiều, truyền tải 3 ý nghĩa. Thứ nhất, đây lực lượng vũ trang; thứ hai là bảo vệ biển đảo; và thứ ba là thực thi pháp luật trên biển. Trong tình hình hiện nay, việc xác định lực lượng cảnh sát biển là lực lượng vũ trang hoàn toàn phù hợp. Lực lượng cảnh sát biển thuộc Bộ Quốc phòng cũng không có vấn đề gì, vì nó liên quan trực tiếp đến tác chiến trên biển. Hơn nữa, Pháp lệnh Cảnh sát biển Việt Nam cũng quy định cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, và thực tiễn không phát sinh vấn đề gì khi thực hiện quy định này, Tư lệnh Nguyễn Văn Sơn cho biết.
Vừa chấp pháp vừa bảo vệ chủ quyền trên biển
Lấy minh chứng từ lực lượng biên phòng làm nhiệm vụ chấp pháp biên giới trên đất liền và bảo vệ Tổ quốc khi cần, Phó Chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ nêu rõ, cảnh sát biển cũng có vị trí tương tự như vậy, làm nhiệm vụ chấp pháp trên biển và trực tiếp chiến đấu bảo vệ vùng biển của đất nước khi bị tấn công. Nhiệm vụ nữa là cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai. Biên phòng là lực lượng vũ trang không ai có ý kiến gì, vì sao cảnh sát biển là lực lượng vũ trang lại băn khoăn như thế?
Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu phân tích: Điều 4 dự thảo Luật quy định, lực lượng cảnh sát biển Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự thống lĩnh của Chủ tịch Nước. Trong khi đó, Hiến pháp quy định, nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Nước là thống lĩnh lực lượng vũ trang, thống lĩnh lực lượng cảnh sát biển thì lực lượng đó là lực lượng vũ trang.
Chức năng chấp pháp là chức năng đầu tiên và số một của cảnh sát biển. Cảnh sát biển trong thời bình vừa chấp pháp, vừa cứu hộ, cứu nạn. Nay chúng ta hướng tới xây dựng lực lượng cảnh sát biển chính quy, tinh nhuệ, hiện đại không vì mục đích gì khác là bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ chủ quyền mà trực tiếp là chủ quyền trên biển. Với nhiệm vụ nặng nề đó, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Lê Chiêm đề nghị, cảnh sát biển phải được đặt một vị trí tương xứng, khi có tình huống, có thể tham gia cùng các lực lượng khác bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Quay trở lại mục đích ban đầu khi xây dựng dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân mong muốn, dự thảo Luật phải hướng tới nâng cao vị trí và sức mạnh của cảnh sát biển để thực hiện nhiệm vụ chấp pháp trên biển. Bản chất của cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, song cái khó là theo thông lệ quốc tế cảnh sát biển thực thi nhiệm vụ dân sự. Và chúng ta phải tuân thủ đúng thông lệ quốc tế. Cơ quan soạn thảo phải giải quyết được vấn đề này, từ lời lẽ, câu chữ để bảo đảm bản chất của cảnh sát biển là lực lượng vũ trang, nhưng thực thi nhiệm vụ dân sự, khi cần bảo vệ Tổ quốc, cảnh sát biển vẫn được quyền nổ súng.