Đảm bảo sự công bằng, minh bạch và giảm gánh nặng cho người nộp thuế

Các đại biểu tham gia thảo luận tại tổ

Băn khoăn về cơ chế thưởng cho cơ quan quản lý thuế khi vượt dự toán

Về Điều 9 của Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân, quy định Cơ quan quản lý thuế được thưởng khi tổ chức thu ngân sách Nhà nước vượt dự toán Quốc hội quyết định hằng năm để bổ sung thu nhập cho công chức, người lao động, đại biểu Nguyễn Thành Trung (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) tán thành với đề xuất cần có cơ chế bổ sung thu nhập cho cán bộ thuế, tuy nhiên đại biểu đề nghị cân nhắc quy định cơ chế thưởng này. Đại biểu Nguyễn Thành Trung lập luận, nhiệm vụ của Cơ quan quản lý thuế là thực hiện thu đúng luật, thu đúng, thu đủ theo đúng luật. Việc vượt dự toán có thể do tăng trưởng kinh tế cao hơn kế hoạch hoặc do công tác lập dự toán chưa sát, quá thấp. Do đó, đại biểu cho rằng đây chưa hẳn là thành tích để khen thưởng. Thay vào đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định các tiêu chí mang tính chất quản lý hiệu quả và tuân thủ pháp luật, chuyển trọng tâm sang chống thất thu và thu hồi nợ. Cụ thể, có thể cho phép sử dụng một phần khoản thu được từ các hoạt động chống gian lận, trốn thuế đã được cơ quan thẩm quyền xử lý hoặc thu hồi các khoản nợ thuế cũ để làm nguồn khen thưởng. Đồng thời, đại biểu đề nghị giao Chính phủ quy định về hiệu quả quản lý thông qua các tiêu chí như: Nâng cao chất lượng dịch vụ; cải cách thủ tục hành chính; mức độ hài lòng của người nộp thuế; hiệu quả của công tác chống thất thu.

Đại biểu Nguyễn Thành Trung (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) phát biểu

Cùng quan điểm này, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu) cũng cho rằng yếu tố vượt dự toán có thể là do dự toán được xây dựng quá thấp. Đại biểu đề nghị rà soát lại cơ chế này vì cả căn cứ thực tiễn và để đảm bảo một mặt bằng thống nhất trong việc khuyến khích thu nhập đối với các ngành, lĩnh vực có liên quan, tránh tình trạng "cơ quan này nhìn sang cơ quan kia." Đại biểu cũng dẫn kinh nghiệm quốc tế, nơi hầu như các nước không lập dự toán thu mà chỉ xây dựng kế hoạch dự kiến thu để điều hành.

Thuế hộ kinh doanh: Tránh tăng gánh nặng cho nhóm số đông

Liên quan đến kê khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, dự thảo Luật đề xuất chuyển sang chế độ kê khai theo doanh thu hóa đơn thay cho cơ chế thuế khoán hiện hành. Đại biểu Nguyễn Thành Trung nhận định, việc chuyển đổi này sẽ khiến mức doanh thu tính thuế cao hơn so với mức thuế khoán đang áp dụng. Nếu vẫn giữ nguyên tỷ lệ thuế suất trên doanh thu như hiện hành, gánh nặng cho người nộp thuế là hộ và cá nhân kinh doanh sẽ tăng lên rất nhiều. Đại biểu nhấn mạnh đây là nhóm đối tượng chiếm số đông trong xã hội, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án điều chỉnh lại mức thuế suất để không tạo thêm khó khăn, đồng thời đảm bảo khuyến khích nhóm này phát triển.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cũng đồng tình cần rà soát lại, đánh giá tác động để đảm bảo thực hiện đúng chủ trương khuyến khích hộ kinh doanh phát triển, chuyển đổi theo phương thức nộp thuế mới.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu) phát biểu

Biểu thuế lũy tiến từng phần: Lo áp lực thuế cao hơn cho người thu nhập trung lưu

Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) đề xuất phương án rút ngắn biểu thuế lũy tiến từ 7 bậc xuống còn 5 bậc, đây là nội dung nhận được nhiều ý kiến phân tích sâu sắc tại tổ thảo luận. Đại biểu Nguyễn Thành Trung bày tỏ quan điểm đề nghị giữ quy định 7 bậc với khoảng cách các bậc là 5% như hiện nay, đồng thời nghiên cứu quy định phần thu nhập tính thuế ở mỗi bậc cho phù hợp. Đại biểu phân tích, dự thảo Luật đề xuất khoảng cách giữa các bậc có độ dốc khác nhau: bậc 1, 2, 3 cách nhau lên đến 10%, trong khi bậc 4, 5 chỉ còn 5%. Điều này dẫn đến việc những người có thu nhập ở bậc 2 và bậc 3 sẽ chịu áp lực thuế cao hơn so với quy định hiện hành, trong khi đây lại là nhóm đối tượng chiếm số đông, chủ yếu là người thuộc mức thu nhập trung lưu - nhóm đang cần khuyến khích trong nền kinh tế. Đại biểu cũng dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước tương đồng trong khu vực vẫn giữ 7 bậc.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn lại ủng hộ phương án 5 bậc mà Chính phủ trình, cho rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc giữ tỷ lệ lũy tiến quá cao (đặc biệt ở các bậc thu nhập cao) có thể khiến những người có trình độ chuyên môn cao, thu nhập cao đăng ký nộp thuế ở nước ngoài để tránh đánh thuế trùng hoặc điều tiết quá lớn. Đại biểu nhận định việc giảm độ dốc lũy tiến (5, 10, 15, 25, 30, 35% cho 5 bậc) là một hình thức để khuyến khích những người có trình độ cao, có thu nhập cao đăng ký nộp thuế tại Việt Nam, đặc biệt trong xu hướng làm việc toàn cầu hiện nay.

Các đại biểu tham dự thảo luận tổ

Các đại biểu cũng đề cập đến chính sách giảm trừ gia cảnh và thuế đối với bất động sản thừa kế/quà tặng. Một số đại biểu đề nghị cân nhắc mức giảm trừ cho người phụ thuộc bằng 50% cho người nộp thuế, nếu quy định cụ thể mức giảm trừ trong luật. Trong khi đó, ý kiến khác lại đề xuất cần bổ sung phương thức xác định mức giảm trừ gia cảnh theo vùng kinh tế thay vì một mức tuyệt đối, thống nhất toàn quốc. Đại biểu chỉ ra rằng chi phí sinh hoạt giữa thành thị và nông thôn có sự chênh lệch đáng kể, việc áp dụng một mức giảm trừ chung sẽ không đảm bảo công bằng về khả năng nộp thuế cho những người sống tại các khu vực có chi phí sinh hoạt cao và đề nghị bổ sung cơ chế xác định mức giảm trừ theo mức lương tối thiểu vùng.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hoà) phát biểu

Về thuế thừa kế bất động sản, hiện dự thảo Luật vẫn duy trì quy định miễn thuế đối với thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa các cá nhân có quan hệ gia đình (vợ/chồng, cha mẹ/con, ông bà/cháu, anh chị em ruột...). Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu thêm chính sách này một cách thận trọng và toàn diện. Đại biểu cho rằng việc miễn thuế hoàn toàn cho một nguồn thu nhập đáng kể từ thừa kế bất động sản có thể chưa phản ánh đầy đủ nguyên tắc thuế trực thu là điều tiết thu nhập và tái phân phối của cải xã hội, đi ngược lại với kinh nghiệm của nhiều quốc gia phát triển. Đại biểu đề xuất, chỉ nên miễn thuế hoàn toàn cho thu nhập từ thừa kế đối với quan hệ cha mẹ, vợ chồng, con. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng lộ trình áp dụng tính và thu thuế thu nhập cá nhân cho tài sản thừa kế có giá trị lớn đối với các mối quan hệ còn lại (ông bà nội/ngoại, cháu nội/ngoại, anh chị em ruột) khi giá trị tài sản thừa kế vượt mức nhất định, xác định theo biểu thuế lũy tiến.

Các đại biểu nhấn mạnh, Ban soạn thảo cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo tính công bằng, minh bạch, và hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân khi ban hành 2 dự án Luật này.