Cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp phân quyền, khắc phục các điểm nghẽn trong quản lý khoáng sản

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 1 - Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội sáng 06/11

Tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Phi Thường đã chỉ ra những hạn chế trong công tác quản lý khoáng sản tại các địa phương. Dự thảo luật đã giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thẩm quyền cấp phép thăm dò khai thác khoáng sản nhóm 2, 3, 4 và cấp giấy xác nhận đăng ký thu hồi khoáng sản (Điều 108). Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác quản lý khoáng sản tại địa phương hiện rất nhiều hạn chế, lực lượng thanh tra mỏng, thiếu trang thiết bị kỹ thuật, công tác khoanh định khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản còn chậm. Bên cạnh đó một số địa phương chưa hoàn thành lập bản đồ địa chất khoáng sản tỉ lệ lớn.

Vì vậy đại biểu đề nghị dự thảo luật cần bổ sung quy định về trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc quản lý, giám sát của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động khai thác khoáng sản.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội

Về cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ công trình công cộng, dự án trọng điểm, theo đại biểu đây là vướng mắc lớn khi việc triển khai một loạt các dự án vừa qua vật liệu xây dựng thông thường bị thiếu hụt, giá tăng cao, ảnh hưởng đến việc triển khai các công trình, dự án. Vì vậy đại biểu đánh giá cao việc dự thảo bổ sung khoản 1a và 1b Điều 55, quy định về việc cấp phép khai thác khoáng sản nhóm 3 làm vật liệu xây dựng cho các công trình đầu tư công, dự án PPP, công trình trọng điểm, công trình khẩn cấp mà không cần căn cứ vào phương án quản lý địa chất khoáng sản.

Đây là một bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục, rút ngắn thời gian cấp phép, tạo điều kiện cung cấp vật tư xây dựng tại chỗ, tiết kiệm chi phí vận chuyển, thúc đẩy tiến độ triển khai các dự án trọng điểm quốc gia cũng như dự án quan trọng của các tỉnh thành.

Tuy nhiên, việc nới lỏng điều kiện thăm dò cũng có thể tiềm ẩn những nguy cơ khai thác tràn lan, ảnh hưởng đến an toàn môi trường, cảnh quan, vì vậy đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về phục hồi môi trường sau khai thác.

Các đại biểu tham gia phiên họp

Liên quan đến quy định phân cấp quy hoạch, hiện nay quy hoạch khoáng sản chủ yếu là do Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, quy hoạch tỉnh tuy có đề cập nhưng vai trò chưa thực sự rõ ràng và chủ động. Vì thế đại biểu Nguyễn Phi Thường kiến nghị bổ sung điều khoản quy định rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc lập, phê duyệt quản lý quy hoạch khoáng sản nhóm hai vật liệu xây dựng và nhóm ba trên địa bàn. Quy hoạch này phải phù hợp với quy hoạch khoáng sản quốc gia nhưng do địa phương chủ động xây dựng dựa trên nhu cầu phát triển kinh tế xã hội cụ thể của địa phương. 

Tham gia góp ý vào dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản, đại biểu Tạ Đình Thi cho biết dự thảo Luật tập trung giải quyết ba vấn đề chính: cắt giảm các điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính; phân cấp, phân quyền; tháo gỡ các điểm nghẽn, đặc biệt là việc khắc phục tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường và san lấp để đáp ứng chủ trương tăng trưởng hai con số.

Đại biểu Tạ Đình Thi, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội

Về, phân cấp, phân quyền, đại biểu Tạ Đình Thi nhận định đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết và sẽ tiếp tục được thực hiện. Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh rằng năng lực của địa phương hiện nay còn có những hạn chế, trong khi công tác liên quan đến khoáng sản cần sự phối hợp liên ngành, và các cơ sở dữ liệu về điều tra cơ bản khoáng sản từ trước đến nay đều nằm ở các Bộ Trung ương, vì vậy Chính phủ hoặc cấp có thẩm quyền cần phải có sự chỉ đạo để có sự chuyển giao một cách đồng bộ về các cơ sở dữ liệu từ Trung ương về địa phương để đảm bảo tính đồng bộ khi triển khai việc phân cấp, phân quyền.

Thực tế hiện có nhiều hồ sơ, dự án, hoặc mỏ khoáng sản trước đây thuộc thẩm quyền cấp phép của Trung ương, nhưng nay giao cho địa phương (ví dụ như việc tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024). Thực tế khảo sát cho thấy, hồ sơ, thông tin, tài liệu không đầy đủ, trong khi thời hạn quy định lại rất rõ. Vì vậy cần rà soát các trường hợp này để quy định chuyển tiếp cụ thể. Quá trình triển khai luật phải có yêu cầu cụ thể đối với Chính phủ và các cơ quan Trung ương, địa phương trong việc thực hiện những trách nhiệm, công việc cụ thể để bảo đảm tính khả thi.

Các đại biểu tham gia phiên họp

Về quản lý khoáng sản, dự thảo đã bổ sung một chương về quản lý đất hiếm. Qua quá trình thẩm tra, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đề nghị nên thiết kế một chương riêng về Khoáng sản chiến lược. Trong chương này, cần có một mục quy định chung đối với các loại khoáng sản chiến lược nói chung, và có một mục riêng quy định về khoáng sản đất hiếm. Theo đại biểu, cách thiết kế này vừa bảo đảm thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, đồng thời bao hàm được các loại khoáng sản chiến lược khác, bởi vì loại khoáng sản này "phát triển và tiến hóa theo thời gian"./.