Cần cơ chế cụ thể, tránh chồng chéo, trùng lắp trong hoạt động thanh tra

Tránh chồng chéo trong hoạt động thanh tra

Ủng hộ chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy cơ quan thanh tra theo hướng bỏ thanh tra bộ, thanh tra sở, thanh tra huyện đại biểu Phạm Văn Hòa, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Đồng Tháp cho rằng, trong Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) hiện nay chỉ còn thanh tra Chính phủ, thanh tra cấp tỉnh, cơ quan thanh tra trong quân đội, công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thanh tra cơ yếu; cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên, hoạt động thanh kiểm tra tới đây cần thiết phải gắn kết, hoạt động chặt chẽ với nhau và có cơ chế kiểm soát quyền lực, bởi nếu không sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng của quá trình thanh tra.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp

Còn Đại biểu Trần Đình Gia, ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh nêu ý kiến: việc sắp xếp các cơ quan thanh tra hiện nay là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, phù hợp với xu thế tinh gọn bộ máy, hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, “sau sắp xếp cần có cơ chế cụ thể để tránh chồng chéo, trùng lắp trong hoạt động thanh tra”.

Đại biểu Trần Đình Gia - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh

Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, ĐBQH tỉnh Bến Tre nêu khoản 3, Điều 4 của Dự thảo có nêu nguyên tắc hoạt động thanh tra, quy định về không trùng lặp phạm vi, hoạt động thanh tra của thanh tra với cơ quan Kiểm toán nhà nước. Sau khi sát nhập, các cơ quan được sắp xếp sẽ tăng cường các nhiệm vụ của các đơn vị, tăng cường các hoạt động thanh tra, kiểm tra. Do đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo cần phải đưa vào dự thảo nguyên tắc tránh chồng chéo trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, kiểm tra… Việc này sẽ tránh ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các đơn vị, cá nhân, vì trong 1 năm có thể phải làm việc với rất nhiều đoàn kiểm tra, thanh tra, kiểm soát. Do đó, cần cụ thể hoá, phải đưa nguyên tắc vào Luật, để đảm bảo thực hiện nghiêm theo quy định.

Còn theo đại biểu Mai Văn Hải, ĐBQH tỉnh Thanh Hoá, việc sắp xếp tinh gọn tổ chức thanh tra, không tổ chức thanh tra bộ, sở, ngành…là cần thiết. Tuy nhiên, trong quy định về nhiệm vụ quyền hạn của bộ ngành, sở ngành, đều có nhiệm vụ tiếp dân, giải quyết tố cáo, khiếu nại của dân. Do đó, cần có quy định về việc khi có các vụ việc cần phải giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo, cần có bộ phận tham mưu cho lĩnh vực này. Bởi nếu không có bộ phận này thì thực tế sẽ rất bất cập khi tiếp cận với đơn thư, khiếu nại của người dân.

Đại biểu Mai Văn Hải - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa

Liên quan đến thời gian thanh tra, Đại biểu Mai Văn Hải cũng bày tỏ, việc quy định thời hạn thanh tra là 60 ngày làm việc không tính ngày nghỉ, ngày lễ nên được cân nhắc lại cho phù hợp. Bởi nếu quy định cứng như vậy, vô hình chung có thể kéo dài hoạt động thanh tra, ảnh hưởng hoạt động của các cơ quan đơn vị. “Một cuộc thanh tra, đặc biệt là giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo cần xác minh, giải quyết vấn đề càng nhanh càng tốt, không nên để kéo dài vì càng kéo dài càng phức tạp”.  

Nhiều băn khoăn về công tác thanh tra chuyên ngành

Trong Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) lần này cũng quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Theo cơ quan chủ trì soạn thảo luật, khái niệm thanh tra đã bao gồm cả thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật và thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Tại Hội trường sáng nay, nhiều đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ băn khoăn xung quanh quy định này.

Đồng tình với chủ trương tinh gọn bộ máy thanh tra, ghi nhận sự tiếp thu của Quốc hội về các ý kiến của ĐBQH tại các phiên họp tổ, đại biểu Nguyễn Minh Tâm, ĐBQH Quảng Bình phát biểu: trong Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) quy định duy trì các cơ quan thanh tra như Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước… còn các cơ quan còn lại chủ yếu thực hiện chức năng kiểm tra chuyên ngành. Tuy nhiên, trong quá trình theo dõi việc thi hành Luật thanh tra hiện hành và kể cả trước đây, hoạt động thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành là hai hoạt động khác nhau. Do đó, Đại biểu Nguyễn Minh Tâm, đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc việc quy định chung hoạt động thanh tra của 2 hoạt động này.

Đại biểu Mai Văn Hải, ĐBQH tỉnh Thanh Hoá cũng cho rằng: “Cần cân nhắc vấn đề thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành vì hai nội dung này hoàn toàn khác nhau. Cần phải nghiên cứu xem xét lại việc lược bỏ hai khái niệm này”.

Theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh bày tỏ băn khoăn về các mối lo ngại liên quan đến hoạt động thanh tra chuyên ngành. Lấy dẫn chứng hoạt động tại địa phương, khi lực lượng tại quận, huyện chưa có lực lượng chuyên ngành, chủ yếu trông cậy vào liên ngành. Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan chia sẻ: Trong Luật đã có điều khoản về thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, các sở ngành, địa phương cũng phải bảo đảm về việc kiểm tra chuyên ngành. Bởi vậy, khi Luật ra đời, và có các Nghị định, Thông tư thì cần phải hướng dẫn cụ thể về vấn đề kiểm tra chuyên ngành.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan - Đoàn ĐBQH TP HCM

Ngoài ra, bày tỏ băn khoăn về vấn đề phòng chống tiêu cực trong hoạt động thanh tra, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng, với cơ chế hiện nay, sau khi sát nhập, cơ quan thanh tra sẽ có quyền lực rất lớn. Quyền lực lớn sẽ đi cùng với nguy cơ xảy ra các hoạt động tiêu cực. Do đó, cần phải có cơ chế giám sát quyền lực, tránh phát sinh các hoạt động tiêu cực, tham nhũng từ thanh tra.

Bên cạnh đó, nêu ý kiến, quan điểm về vấn đề thanh tra đột xuất, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng, nên chăng cần có cơ chế thoáng hơn cho việc thanh tra đột xuất? Bởi trên thực tế, theo đại biểu này, hoạt động thanh tra kế hoạch gần như không có hiệu quả. Quá trình thanh tra thường xuyên, cần phải báo trước cho cơ quan, đơn vị. Do đó, họ thường có các hoạt động đối phó, nên đoàn kiểm tra thường khó phát hiện ra sai phạm. "Điều này rõ ràng hạn chế nhiều yếu tố bất ngờ. Kinh nghiệm cho thấy, trước vấn đề sữa giả, thực phẩm chức năng giả hiện nay, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo mở đợt cao điểm, thì lực lượng thanh tra đi đến đâu là hàng hóa giấu hết… Rất khó bắt quả tang khi làm việc có kế hoạch, rầm rộ thông tin, làm cho thanh tra chuyên ngành kém hiệu quả. Sau khi bị lập biên bản vi phạm, xử lý vi phạm hành chính, các đơn vị, cá nhân sai phạm không tuân thủ, không nộp phạt, dẹp đơn vị và... đi mở cơ sở mới. Hiện chưa có chế tài nào cho những vấn đề này", đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nêu.

Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, liên quan đến các ý kiến của ĐBQH về các cơ quan thanh tra, đa số các ý kiến các ĐBQH tán thành những quy định về hệ thống tại cơ quan thanh tra. Một số ý kiến đề nghị làm rõ các quy định về Khoản 3, Điều 7 về việc còn các cơ quan thanh tra trong Công an nhân dân, Quân đội nhân dân, thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Cơ quan soạn thảo cho rằng, quy định này được căn cứ trên 3 nội dung chủ yếu trong đó bao gồm nội dung của kết luận số 134 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư không nêu việc kết thúc nhiệm vụ của các cơ quan này; điều này cũng phù hợp với đặc thù của mô hình tổ chức ngành dọc của ngành Công an nhân dân, Quân đội nhân dân và Ngân hàng Nhà nước.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong

Về việc xử lý chồng chéo trùng lắp trong hoạt động thanh tra, Dự thảo Luật đã có những quy định về xử lý các hoạt động chồng chéo trong hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm toán Nhà nước cụ thể: Điều 56, 57, 58 của Dự thảo Luật thanh tra (sửa đổi)  cũng đã quy định việc tránh chồng chéo trùng lắp các hoạt động này. Đảm bảo một nội dung hoạt động của một tổ chức, cá nhân chỉ bị một cơ quan thanh tra hoặc cơ quan Nhà nước kiểm tra.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo sẽ tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định về việc xử lý các hoạt động tránh trùng chéo trùng lắp giữa hoạt động thanh tra với hoạt động giám sát, kiểm tra chuyên ngành.

Về ý kiến của ĐBQH liên quan đến ngày thanh tra, Tổng thanh tra Chính phủ cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu, và quy định về thời hạn thanh tra như trong Luật Thanh tra năm 2022 để đáp ứng yêu cầu của cải cách hành chính trong giai đoạn mới. Về ý kiến của Đại biểu về kế hoạch thanh tra hàng năm của cơ quan thanh tra,  theo Tổng thanh tra Chính phủ hàng năm, vào đầu năm, Thanh tra Chính phủ sẽ gửi kế hoạch thanh tra cho thanh tra tỉnh, để thanh tra tỉnh xây dựng kế hoạch thanh tra, không chồng chéo trùng lắp với Thanh tra Chính phủ. Đây cũng là hoạt động thực hiện phân cấp phân quyền trong hoạt động thanh tra.

Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp thu các vấn đề khác mà Đại biểu Quốc hội nêu và thể chế hóa đầy đủ các chính sách, pháp luật của Đảng trong hoạt động thanh tra, góp phần chấn chỉnh và phát triển, nâng cao hoạt động quản lý nhà nước trong việc xử lý các hoạt động, hành vi vi phạm pháp luật.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, tại Hội trường sáng nay ghi nhận 22 ý kiến của các đại biểu Quốc hội thảo luận liên quan đến Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi). Các ý kiến trao đổi đã thể hiện tâm huyết, trí tuệ, có trách nhiệm cao của các vị ĐBQH nhằm xác định nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan thanh tra; bảo đảm tính đúng đắn, công bằng, chính xác, khách quan, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra; tránh việc phát sinh tiêu cực, kiểm soát quyền lực của các hoạt động thanh tra.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận phiên thảo luận 

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp với các cơ quan có liên quan, tổng hợp các ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội, gửi các cơ quan chức năng để nghiên cứu, tiếp thu và báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đề nghị Thanh tra Chính phủ giúp Chính phủ khẩn trương phối hợp với các cơ quan liên quan thẩm định, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của ĐBQH khẩn trương chỉnh lý và hoàn chỉnh dự thảo luật để báo cáo Quốc hội./.